Τετάρτη 13 Μαρτίου 2013

Πως μάθαμε να γράφουμε και να τονίζουμε τις λέξεις!



Η καθημερινότητα δεν αφήνει και πολλά περιθώρια προσωπικού χρόνου.
Το πρόγραμμα φορτωμένο υποχρεώσεις, στην πλειοψηφία τους ευχάριστες και δημιουργικές, όμως και χρονοβόρες. Τα μάτια μου τρέχουν στις λέξεις της προηγούμενης πρότασης και σκαλώνουν στη λέξη «ευχάριστες». Μήπως δεν είναι η πρέπουσα; Γιατί όμως όχι; Όταν τον χρόνο σου τον διοχετεύεις σε προσπάθειες για τα προς το ζειν, και το κάνεις με αξιοπρέπεια, φροντίζοντας παράλληλα και το ευ ζειν, γιατί να μη νιώθεις τυχερός; Είμαστε καλά στην υγεία μας, τα φέρνουμε βόλτα και παλεύουμε όχι για την πολυτέλεια και το περιττό, αλλά για την ουσία της ζωής.  Είναι όμως τόση η ανασφάλεια και η ανέχεια που μας περιβάλει που ο πόνος έρχεται εξ αντανακλάσεως. Έχεις δικαίωμα να είσαι ευτυχισμένος όταν γύρω σου υπάρχει τόση μαυρίλα; Στις κοινωνικές συνευρέσεις οι τραγικές ιστορίες εναλλάσσονται λες και οι πρωταγωνιστές τους βρίσκονται σε κάποιο μακάβριο ανταγωνισμό. Σοβαρό πρόβλημα υγείας ο ένας, οικονομικά αδιέξοδα ο άλλος. Πιάνω τον εαυτό μου να προσπαθώ να ανασύρω από την πρόσφατη μνήμη κάτι που να παραβγαίνει σε δυστυχία. Δεν είναι όμως αμαρτία να είναι όλα καλά στην ζωή σου και εσύ εκούσια να μιζεριάζεις; Πως όμως να χαίρεσαι μόνος; Μήπως όμως το ποτήρι για ακόμα μια φορά είναι στην μέση και κάποιοι επιλέγουν, ανάμεσά τους και εγώ, να το χαρακτηρίσουν «μισογεμάτο» και κάποιοι άλλοι «μισοάδειο»; Γιατί όμως αυτοί οι τελευταίοι πληθαίνουν τόσο επικίνδυνα;
Είναι Σάββατο πρωί, η μαμά μας δεν έχει έρθει ακόμα από την δουλειά και εγώ είμαι με τα παιδιά μου και διαβάζουμε για το σχολείο. Διασκεδάζω τους προβληματισμούς μου απολαμβάνοντας το αποτέλεσμα των προσπαθειών τους. Το δένδρο της γνώσης φαίνεται να έχει ριζώσει για τα καλά και να πετά τα πρώτα βλασταράκια. Ο Ερμής ήδη διαβάζει, όπως είχε άλλωστε προβλέψει η αγαπημένη μου φίλη λογοθεραπεύτρια. Χρειάστηκαν μερικές εβδομάδες στο σχολείο για να καταφέρει και εκείνος όπως η αδερφή του, να μετατρέπει σε προφορικό λόγο τα γράμματα. Μπορεί να μην έχει αποκτήσει ακόμα την ευκολία και την ταχύτητα της Χαράς, όμως τα πάει πολύ καλά τηρουμένων των αναλογιών. Μην ξεχνάμε ότι η αδερφή του προηγήθηκε κάμποσους μήνες ενασχόλησης με το σπορ της "ανάγνωσης" και έτσι έχει αρκετές περισσότερες ώρες πτήσης. Παρόλα αυτά, οι "κόντρες" στο δρόμο για την πιο γρήγορη ανάγνωση πινακίδων και ταμπελών καταστημάτων είναι πλέον στην ημερήσια διάταξη και ο μικρός μου είναι αρκετά ανταγωνιστικός. Συνήθως τους αλλάζω λίγο τους κανόνες και επιμένω να μην βιάζονται αλλά να φροντίζουν να διαβάσουν σωστά. Όταν ο ένας αρχίσει την ανάγνωση, η άλλη πρέπει να περιμένει και το αντίστροφο. Εννοείται ότι τελικά κερδίζει όποιος διαβάσει σωστά την λέξη. Παρασύρομαι από τους συνειρμούς και θυμάμαι τους επικούς διάλογους που γεμίζουν την καμπίνα του αυτοκινήτου μας.
-          Ζααχχχαρρρροππππλλλαστεεε ιι οο ;; Α! Ζαχαροπλαστείο!
-          Ζάββας!..
-          Όχι! Ζάββας, Σάββας.
-          ΜΠΑΜΠΑ!!, «Ζάββας» δεν έγραφε;
-          Μάλλον "Σάββας" αγαπημένε μου...
-          Είδες!! ακούω το θηλυκό μου πειραχτήρι.
-          Η αλήθεια είναι, σπεύδω να απαλύνω λίγο την ήττα, ότι κάποιες φορές γράφουμε "καλλιγραφικά", με περίεργα γράμματα που μπορεί εύκολα να τα μπερδέψεις...
-          Σαν αυτά που μας γράφεις εσύ; πετάγεται το μαγκάκι που δεν αφήνει τίποτα να πέσει κάτω ασχολίαστο.
-          Εγώ φταίω που προσπαθώ να σε υπερασπιστώ άτιμε άντρα! του απαντώ μασκαρεύοντας εμφανώς την φωνή μου με τόνους παρεξήγησης.
Έχουν όμως πλάκα πως με αναγκάζουν να γράφω όσο πιο καθαρά γράμματα μπορώ, γιατί είναι οι πιο αυστηροί και ειλικρινείς κριτές. Πως να τους κακίσω που δεν μπορούν να διαβάσουν το "ρ" επειδή το έχω γράψει ως ένα "ο" και μια γραμμούλα να βολοδέρνει λίγο πιο πέρα; Με τα παιδιά μου και την μόρφωσή τους κινδυνεύω να χάσω κάθε επιστημονική μου υπόσταση. Ιατρός και καλλιγράφος γίνεται;
Τα παιχνίδια μέσα στο αυτοκίνητο εναλλάσσονται για να περνά όσο πιο δημιουργικά γίνεται η ώρα. Όταν δε διαβάζουμε, λέμε λέξεις που αρχίζουν από κάποιο συγκεκριμένο γράμμα. Αν θέλουμε να το δυσκολέψουμε λίγο, βρίσκουμε λέξεις που να ανήκουν σε κάποια κατηγορία, για παράδειγμα “ονόματα” που αρχίζουν από "π" ή “επαγγέλματα” που αρχίζουν από "κ". Αυτά ήταν κληρονομιά των παλιότερων, των νηπιακών μας χρόνων, που όμως όσο μεγαλώνουν τόσο πιο ζόρικα και ανταγωνιστικά μέχρι και για εμάς γίνονται… Που να μου έρθει το «Φαρχάτ» σαν όνομα που αρχίζει από «Φ»; και όμως οι λιλιπούτειοι αντίπαλοί μου με φιλοδώρησαν με το όνομα του συμμαθητή τους και εγώ έμεινα να τους κοιτώ αποδεχόμενος την ήττα μου.  
Από τα πιο διασκεδαστικά μας παιχνίδια είναι η ...κρεμάλα. Ναι, ναι, ναι,! είναι γεγονός. Παίζω πλέον με τα μικρά μου κρεμάλα!! Εντάξει, όχι στο αυτοκίνητο! Στο σπίτι ή ειδικά όταν είμαστε έξω και καθόμαστε κάπου για να φάμε ή να πιούμε κάτι, αποτελεί μια από τις εύκολες και ταυτόχρονα εκπαιδευτικές λύσεις για να απασχολήσω τα παιδιά. Αρκούν ένα κομμάτι χαρτί και ένα στυλό, και έτοιμη η "κρεμάλα". Με την βοήθεια μου ο ένας επιλέγει την λέξη, βάζει εμφανώς το πρώτο γράμμα και τα υπόλοιπα σε γραμμούλες, ζωγραφίζει την κρεμάλα και αναλαμβάνει να κρατά τον χρόνο στο κινητό μου. Το τελευταίο είναι δική μου προσθήκη, μια απλή πινελιά της τεχνολογίας που τα ενθουσιάζει. Στην συνέχεια η άλλη, στο διάστημα ενός λεπτού, πρέπει να γράψει ένα γράμμα που μαντεύει ότι πιθανά υπάρχει στην λέξη που ψάχνουμε. Ο χρόνος κυλά αδυσώπητος στη ψηφιακή κλεψύδρα και σταματά μόλις ανακοινωθεί και γραφτεί ένα γράμμα ή όταν προλάβει να τελειώσει το λεπτό. Εκείνος που έχει «βάλει» την λέξη είτε ζωγραφίζει ένα μέρος του κρεμασμένου στην κρεμάλα, είτε συμπληρώνει στην σωστή θέση της λέξης το γράμμα που σωστά μάντεψε η "αντίπαλός" του.

Τα παραπάνω είναι μερικά από τα "τρυκ" με τα οποία μασκαρεύουμε το "διάβασμα" σε παιχνίδι. Συνήθως με ενθουσιασμό τρέχουν στο άκουσμα της πρότασης "ποιός θέλει να παίξουμε κρεμάλα;", κάτι που δεν κάνουν με την ίδια πάντα θέρμη όταν πρόκειται για το κλασσικό "διάβασμα". Όταν όμως είναι ώρα για μελέτη και όσα έχουν να προετοιμάσουν για την επόμενη, εκεί φοράμε έναν μανδύα σοβαρότητας και καθόμαστε στα γραφεία μας, ή στο γραφείο του ο ένας και στο δικό μου γραφείο η άλλη ώστε να μην απασχολούνται μεταξύ τους. Φροντίζω να αναθέσω κάποια εργασία στην μία, ώστε να βρω χρόνο να διαβάσω το κείμενο με τον άλλο και στην πορεία το αντίστροφο. Κάνουμε ορθογραφία με τις λέξεις που ήδη έχουν μάθει και διαβάζουμε μαζί από τα βιβλία τους, ενώ αρκετό χρόνο ξοδεύουμε και στην καλλιγραφία-αντιγραφή. Όμως ακόμα και στη μελέτη μας, με την καθοδήγηση των δασκάλων μας, βάζουμε μερικές πινελιές "διασκέδασης".  Χωρίς να βαρυγκωμούν ιδιαίτερα, ψάχνουν να βρούνε  λέξεις που να αρχίζουν με το γράμμα που έχουν μόλις μάθει, «σκανάροντας» σαν μαθητευόμενοι δημοσιογράφοι τις εφημερίδες. Αφού τις εντοπίσουν, τις κόβουν και τις κολλούν στο πρόχειρό τους.
Το δράμα όμως το ζήσαμε για μερικές μέρες καθώς ο Ερμής προσπαθούσε να μάθει να τονίζει σωστά τις λέξεις που έγραφε. Ακούγαμε φωναχτά σε διάφορες εκδοχές κάθε λέξη που μόλις είχε γράψει. Το δωμάτιο αντηχούσε:
"Πάγωτο! Παγώτο! Παγωτό! Παγωτό! Πάγωτο…"
Όσο και να το λατρεύεις το παιδί σου, ό, τι εκπαιδευτικές αρχές και να επιστρατεύσεις, όταν η γραφή καταντά κινέζικο βασανιστήριο για τους αυτήκοους μάρτυρες, στην κυριολεξία, κάπως σου έρχεται. Το τραγικότερο ήταν ότι, παρόλη την διαδικασία με την ταλαιπωρία των αυτιών μας, ο τόνος, ως βασανιστική μπάλα σε τραπέζι ρουλέτας, κατέληγε εντελώς στην τύχη πάνω σε κάποια από τις συλλαβές. Μπορεί ο μίνι ιεροεξεταστής να μας είχε τρελάνει στις φραστικές πρόβες για να καταλήξει τις περισσότερες φορές να προσγειώσει τον τόνο σε λάθος συλλαβή.
Περίμενα η Ιώβειος υπομονή μου να ανταμειφτεί. Προσποιούμενος ότι δεν μου έχουν βγει τα μάτια από αυτά που διάβαζα ρωτούσα δήθεν αδιάφορα:  
-          Έκανες τον αυτοέλεγχό σου;
-          Ναι! μου απαντούσε όλο αυτοπεποίθηση. Ή μήπως πρόκειται για θράσος; Παλεύει ο παιδαγωγός μέσα μου…
-          Για διάβασέ μου λοιπόν, τι έχεις γράψει;
-          Παγωτό!
-          Διάβασε, μη μαντεύεις! Διάβασε τι έχεις γράψει…
-          Παγωτό, αποκρίνεται με λιγότερη αυτοπεποίθηση. Ή μήπως με λιγότερο θράσος; Κρατά ακόμα ο παιδαγωγός μέσα μου…
-          Ερμή! Διάβασε τι γράφεις όχι τι ήθελες να γράψεις…
-          ΠΑΓΩΤΟ! Μου απαντά, ψευτοτονίζοντας σχεδόν όλες τις συλλαβές ισάξια με ένα ύφος «τι δεν καταλαβαίνεις;». Ο παιδαγωγός χάνει τη μάχη και ο ρημαδογονιός με τα νεύρα τσατάλια αρθρώνει όσο πιο ψύχραιμα μπορεί:
-          Τι «παγωτό» βρε Ερμάκο μου. «Παγώτο» γράφεις, και σκέφτηκα αλλά δεν ξεστόμισα την λέξη που αρχίζει από «γα» και θυμίζει το φαγκότο…
-          Ωχ! Ναι παγωτό ήθελα να γράψω και ο τόνος σβηνόταν ακαριαία για να καταλήξει 50/50 πλέον στην σωστή ή την λάθος συλλαβή.
Μαύρα φίδια μαθησιακής δυσκολίας εμφανίστηκαν στον ορίζοντα. Όμως αυτή την φορά δεν τη ξαναπάτησα. Πριν να βγάλω τα αβίαστα συμπεράσματα, ζήτησα τη βοήθεια των ειδικών. Οι συμβουλές από λογοπεδικό και δασκάλα χρήσιμες και καθησυχαστικές. Όμως, η τελική λύση δόθηκε μέσα από το πάντρεμα της επιστήμης με την ανάγκη για επιβίωση της ψυχικής μας ηρεμίας.
Ο γιός μου έμοιαζε να μορφοποιεί τελείως ανεξάρτητα αυτό που άκουγε να λέει ο ίδιος και αυτό που αποτύπωνε στο χαρτί. Ειδικά μετά από τις πρώτες 3-4 επαναλήψεις με τον τυχαίο τονισμό της ταλαίπωρης λέξης, ήταν ξεκάθαρο πως αυτό που θα σχηματοποιούσε ως τόνο στο χαρτί δεν θα είχε καμία σχέση με την αυθεντική λέξη. Όπως φώναζε, γιατί φώναζε δεν αστειευόταν, τις δύο ασυνάρτητες εκδοχές της λέξης «παγωτό», με κάποιο μυστήριο τρόπο, έχανε στο μυαλό του και το νόημα του πού θα χαρίσει τον τόνο στο γραπτό του. Πώς λοιπόν να τον βοηθήσω να ανακαλύπτει σωστά πού να τονίσει, χωρίς να ταλαιπωρεί τις τυμπανικές μεμβράνες όλων μας;
-          Φίλε, έχω μια ιδέα του πετώ όλο ενθουσιασμό!
-          Τι; με ρωτά με απορία.
-          Θέλεις να σου μάθω ένα τρόπο να τονίζεις σωστά τις λέξεις; Με κοιτά με εμφανή επιφυλακτικότητα για να με ακούσει να προσθέτω: «Αντί να φωνάζεις θα ψιθυρίζεις…»
-          Τι εννοείς;
-          Να αντί να φωνάζεις δοκιμάζοντας πολλούς διαφορετικούς τρόπους για να διαλέξεις που να βάλεις τον τόνο, θα κάνεις ακριβώς το αντίθετο. Θα λες σιγά-σιγά την λέξη σαν να μη θέλεις να την ακούσει κανένας άλλος, παρά μόνο εσύ.
Τον είδα προβληματισμένο. Χωρίς να απορρίπτει την ιδέα, έμοιαζε να μη μπορεί να καταλάβει την λειτουργία της.

-          Σκέψου του λέω, φαντάσου ότι είμαστε οι δυό μας στο δωμάτιο σας και επειδή η Χαρούλα προσπαθεί να κοιμηθεί στο κρεβάτι της εμείς μιλάμε σιγά. Σε ρωτάω λοιπόν «τι θα ήθελες να φας τώρα;» και εσύ μου απαντάς ψιθυριστά «παγωτό». Έχω ήδη χαμηλώσει την φωνή μου κατά τη διάρκεια της περιγραφής και το μόνο που ξεχωρίζει όταν του ψιθυρίζω στο αυτί του τη λέξη παγωτό, είναι το «τό» της κατάληξης. Όταν βέβαια ανακαλέσει και αυτά που προηγήθηκαν βγάζει το συμπέρασμα για το τι του είχα πει. Οπότε όταν τον ρώτησα τι μου απάντησε στην ιστορία που μόλις του είχα περιγράψει, μου απαντά με ενθουσιασμό:
-          Παγωτό!
-          Μπράβο! Και ποιά φωνούλα, ποιά συλλαβή άκουσες πιο δυνατά; Ποιά ξεχώριζε;
-          Το «το» μου λέει διστακτικά…

-          Μπράβο φίλε! Αναφωνώ και του μεταδίδω τον ενθουσιασμό μου.
Λίγες ώρες μετά το παιχνίδι μας διαδραματίστηκε ακριβώς όπως του το είχα περιγράψει. Η Χαρούλα κοιμόταν ήδη, όπως συνηθίζει σχεδόν μόλις ξαπλώσει στο κρεβάτι της και ο Ερμής, ο αγκαλίτσας μας, με παρακάλεσε να ξαπλώσω λίγο μαζί του. Άλλο που δεν θέλω και εγώ, χώνομαι δίπλα του στο κρεβατάκι του και τον στρώνω στην προπόνηση:
-          Σκέψου ότι η λέξη «αχνοφαίνεται», δηλαδή μόλις που φαίνεται, σπεύδω να διευκρινίσω, και αυτό που βλέπεις ξεκάθαρα μέσα στο σκοτάδι είναι η φωνούλα που έχει τον τόνο. Σαν να την φωτίζει ένα φως. Θέλεις να παίξουμε;
-          Ναι μου απαντά ψιθυριστά…
      Αρχίζουμε λοιπόν ένα χορό με λέξεις τις οποίες εγώ ψιθύριζα και εκείνος μου έλεγε που μπαίνει ο τόνος. Στην αρχή έπαιζα με εύκολα..
-          Μπαστούνι
-          Στο «στου»
-          Μπράβο! ψιθυροαναφωνούσα. Καλαμπόκι
-          Στο «μπο»
-          Μπράβο φίλε! Οι επιβραβεύσεις διαδέχονταν η μια την άλλη. Δεν έχανε λέξη. Ακόμα και όταν δοκίμασα να του βγω από αριστερά με τάπωσε:
-          Πατάτα
-          Στο «τα»
-          Ποιο «τα»
-          Το πρώτο…
Την επόμενη, Κυριακή πρωί, περπατούσαμε προς το αυτοκίνητο για να πάμε βόλτα. Μου κρατούσε το χέρι και παίζαμε το παιχνίδι με τους τόνους. Δεν έκανε ούτε ένα λάθος. Του έλεγα την λέξη, τον άκουγα να την σιγοψιθυρίζει και να γυρνά με ταχύτητα για να μου αποκαλύψει την σωστή συλλαβή.
Ομολογώ πως αρχικά τα κίνητρά μου δεν ήταν τόσο αθώα, μια που επιζητούσα την χαμένη μας ησυχία. Είχα σκεφτεί ότι, ακόμα και αν δεν τα καταφέρουμε, τουλάχιστον θα ψιθυρίζει και θα πάψει να δοκιμάζει τους τονισμούς και τις αντοχές μας. Ευτυχώς όμως, όχι μόνο βρήκαμε την ησυχία μας, αλλά και ο Ερμής βρήκε τον τρόπο να αποδίδει τις λέξεις πάντα με τον τόνο στη σωστή συλλαβή.
Να είστε όλοι καλά και τα παιδιά μας καλύτερα!

5 σχόλια:

Σοφία είπε...

Ένα ακόμα πολύ ωραίο κείμενο γιατρέ! Συγχαρητήρια για την υπέροχη ιδέα και ευχαριστούμε που τη μοιραστήκατε μαζί μας!
Θα την φυλάξω στο μυαλό μου και θα την χρησιμοποιήσω στο μέλλον που είμαι σίγουρη ότι θα μου χρειαστεί (εμείς έχουμε καιρό ακόμα βέβαια, ο μικρός Ιάσονας είναι 13 μηνών ακόμα, αλλά από τώρα συλλέγω ιδέες για τον καιρό που θα αρχίσει να πηγαίνει σχολείο και πιθανότατα θα χρειάζεται τη βοήθειά μας στο σπίτι κάποιες φορές). Ευφυέστατο αυτό που σκεφτήκατε! Εύγε! :)

pediatre είπε...

Σοφία… καλησπέρα! Σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια. Μακάρι να μοιράζομαι τις εμπειρίες μου και να βοηθώ και άλλους γονείς στο υπέροχο έργο τους. Μη το θεωρείς δεδομένο πάντως ότι θα χρειαστείτε τις συμβουλές μου για το διάβασμα. Με την Χαρά μου, λες και ήταν όλα στον αυτόματο και τα έκανε μόνη της…
Καλή ανατροφή και καλό βράδυ

Ανώνυμος είπε...

Μπαμπά Νίκο!!!υπέροχο κείμενο!!και αυτό στην κυριολεξία το ρούφηξα !!!γέλασα και με το γαμώτο που υπέβοσκε!!
τώρα μου ήρθε μια εξαιρετική ιδέα !!που ευθύς αμέσως θα υλοποιήσω!!!θα σου φέρω κάτι στο ιατρείο για τα αιώνια αγάπακια μου!!!
πολλά φιλιά και στα παιδιά και την Ελένη περισσότερα!!!
keep going !!! δηλώνω φαν των αναρτήσεων σου!!!!

pediatre είπε...

Δασκάλα Κούλα… πολυαγαπημένη μας, ανυπομονώ να δω την ιδέα (είμαι σίγουρος ότι θα είναι εξαιρετική, γιατί σου αρέσει αυτό που κάνεις και φαίνεται από το πώς το κάνεις!) ενώ για ακόμα μια φορά σε ευχαριστώ από την καρδιά μου για τον ενθουσιασμό, την υποστήριξη και την ενθάρρυνση.
Να είσαι καλά!

EmilOfCrete είπε...

Η μικρή μου συνεισφορά (κάπου το πέτυχα και μου φάνηκε αξιόλογο):

"Η πρώτη ανάγνωση των παιδιών"
http://www.helidoni.info/b3.htm
Ένα πακέτο (βιβλίο και κάρτες) που βοηθά το παιδί να μάθει να διαβάζει

"Τα Μαθηματικά στην προσχολική ηλικία"
http://www.helidoni.info/b5.htm
Πώς μπορούμε (και πρέπει) να προετοιμάσουμε τα παιδιά στα Μαθηματικά πριν πάνε στην Α δημοτικού


Μαθηματικά Α δημοτικού (με τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας)
Δύο τεύχη και ένα παιχνίδι για το παιδί και ένα τεύχος για τον δάσκαλο ή γονιό

Από το:
http://www.helidoni.info/ba1.html
Μπορείτε να κατεβάσετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω βιβλία (αφού πάρετε τις σχετικές πληροφορίες):

***"κατεβαίνουν" και τυπώνονται για όποιον μπορεί.

Έχει κι άλλα, αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι η κάπως διαφορετική προσέγγγιση, απ' ότι είδα με μια γρήγορη ματιά.