Γνωρίζοντας το κτήνος, το γνωστό και ως …μηνιγγίτιδα!

Ελπίζω να σας έλειψα όσο μου λείψατε και εσείς.

Πολύ δουλειά και λίγος χρόνος ελεύθερος. Αρχή της σχολικής χρονιάς και τα πιστοποιητικά υγείας απαραίτητα, αλλιώς θα παίρνουν απουσία στην γυμναστική! Βάλε και κανένα γυμναστήριο, κολυμβητήριο ή ποδόσφαιρο, οπού και εκεί χρειάζονται ιατρική γνωμάτευση. Έφθασε και η ώρα του εμβολίου της γρίπης. Χάλασε ο καιρός και τα κρυολογήματα έκαναν την εμφάνιση τους. Βάλε και 2-3 συνέδρια, ε που καιρός για γράψιμο…
Σήμερα λοιπόν αποφάσισα να είμαι λιγότερο ευχάριστος και περισσότερο ουσιαστικός, μια που αποφάσισα να σας αποκαλύψω τον μπαμπούλα που ακούει στο όνομα …μηνιγγίτιδα.
Συχνά ακούω πόσο τυχερά είναι τα μωρά μου, που έχουν μπαμπά παιδίατρο. Ίσως σε κάποιο βαθμό αυτό να είναι αλήθεια, κρύβει όμως και παγίδες. Όταν τα μικρά μου ήταν περίπου 1ος μηνός, χτυπά το τηλέφωνο στο ιατρείο μου, το σηκώνω και ακούω την γυναίκα μου ελαφρώς θορυβημένη να με ρωτάει αν εξετάζω κάποιο παιδάκι και αν γινόταν να πεταχτώ να δω ένα εξάνθημα στην Χαρούλα. Κατά τύχη δεν ήταν κανένας στο ιατρείο, οπότε έφυγα για να βρεθώ σε λιγότερο από δύο λεπτά στο σπίτι να εξετάζω το μουτράκι του νεογνού μου. Βλέπεται μέσα στο πακέτο της ποιότητας ζωής στο Ρέθυμνο, υπάρχει και η απόσταση αναπνοής από το σπίτι, στο ιατρείο, το νοσοκομείο ή το μαιευτήριο. Κοιτάζοντας λοιπόν το μαγουλάκι της μικρής μου βλέπω ένα εξάνθημα, φτυστό αυτό της μηνιγγίτιδας. Μικρό, στικτό έντονα κόκκινο, με το χαρακτηριστικό ότι δεν υποχωρούσε στην πίεση! Όταν δηλαδή έτρεχα το δάκτυλο μου πάνω του, δεν άφηνε πίσω του μια λευκή γραμμή, σβήνοντας το εξάνθημα (οι Άγγλοι τοποθετούν ένα ποτήρι πάνω από το εξάνθημα κα πιέζοντας βλέπουν μέσα από το γυαλί εάν εξαφανίζεται ή όχι). «Τι έγινε;» ρωτάω, «έφαγε κανονικά, είναι ορεξάτη με καλή διάθεση, όταν την άλλαξες είχε βρέξει την πάνα της;-σημάδι ικανοποιητικής ενυδάτωσης-». Όλα ήταν παραπάνω από καλά, η μικρή σηκώθηκε, θήλασε από την μάνα της, σήκωσε τον κόσμο στο πόδι από το κλάμα και χτύπησε και άλλα 80ml γάλα. Η δε πάνα ήταν τόσο τίγκα στα ούρα, που ήταν έτοιμη να σκάσει. «Ε! τότε τι έγινε; Πως εμφανίστηκαν αυτά;», «όπως τα βλέπεις» μου απαντάει η καλή μου «και μάλιστα νομίζω ότι έβγαλε και βγάζει και καινούργια…».
Ήμουν σίγουρος ότι δεν είναι, το ρισκάρεις όμως; Παίρνουμε την μικρή και πάμε στο ιατρείο, όπου εκτός όλων των άλλων, έχω και ένα μαγικό μηχανηματάκι που με μία σταγόνα αίμα, σου βγάζει μέτρηση CRP, μιας πρωτεΐνης που θετικοποιείται όταν κάπου έχουμε μικρόβιο και μένει αρνητική όταν είμαστε καλά. Αφού λοιπόν εξέτασα ενδελεχώς την ζαργάνα μου, και δεν της βρήκα τίποτα το παθολογικό, της έκανα και την εξέταση η οποία ήταν αρνητική. Από τι ήταν το εξάνθημα; Πιθανά από τα πρωινά κλάματα για να φάει. Συμβαίνει όταν σφιγγόμαστε, είτε γιατί κλαίμε, είτε γιατί βήχουμε έντονα, είτε γιατί κάνουμε εμετό, να σπάνε κάποια επιφανειακά αγγειάκια και να δημιουργείτε στο πρόσωπο και το λαιμό αυτό το εξάνθημα, το αιμορραγικό, ίδιο με της μηνιγγίτιδας! Το πιο εντυπωσιακό το είδα σε μια μαμά, η οποία γέννησε με φυσιολογικό τοκετό, και με το πολύ έντονο σφίξιμο κατά την εξώθηση, είχε γεμίσει το πρόσωπο, ο λαιμός και το πάνω μισό του στήθους της αιμορραγικό εξάνθημα. Τότε θυμάμαι της το είπα, «μακάρι να μην το ξαναδείς ποτέ στην ζωή σου, αλλά να το θυμάσαι, γιατί αυτό είναι το εξάνθημα της μηνιγγίτιδας».
Αυτά τα στικτά μικρά κόκκινα σημαδάκια, τόπους-τόπους, όταν μαζευτούν πολλά, γίνονται μπλε και θυμίζουν τα σημάδια στο λαιμό από τα φιλιά σου… Σε μια άλλη περίπτωση, όταν δούλευα στο Νοσοκομείο Ρεθύμνου, μου είχαν φέρει αργά το βράδυ ένα κορίτσι περίπου 8χρονών, με ένα τέτοιο σημάδι στο πηγούνι του. Η μαμά είχε φύγει για τη δουλειά της και όταν γύρισε το βράδυ βρήκε την μικρή με αυτό το σημάδι. Όταν την εξέτασα δεν βρήκα τίποτα, ενώ και οι εξετάσεις της ήταν άψογες. Για τον φόβο των Ιουδαίων, η μικρή κοιμήθηκε στο Νοσοκομείο, για να μας σκάσει την επομένη το πρωί την ιστορία, ότι όσο έβλεπε τηλεόραση, για παιχνίδι, ρούφαγε τον αέρα από ένα ποτήρι και προκαλώντας αρνητική πίεση, το άφηνε να κρέμεται από το πηγούνι της…! Πρακτικά είχε δημιουργήσει μια βεντούζα, εξού και το εξάνθημα.
Συμπέρασμα από τα παραπάνω: δεν αρκεί ένα εξάνθημα για να φοβηθούμε ότι το παιδί μας έχει μηνιγγίτιδα. Όπως, δεν φτάνει το παιδί να έχει πυρετό και να κάνει και έναν εμετό για να βαφτίσουμε την αρρώστια του μηνιγγίτιδα. Πρέπει πάντα να κοιτάμε όλη την εικόνα του παιδιού. Αν ο εμετός έγινε με βήχα, ή επειδή επιμέναμε να φάει κάτι ή ακόμα στην προσπάθεια να του δώσουμε κάποιο φάρμακο, δεν αξιολογείται ως εμετός από συμμετοχή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Στην μηνιγγίτιδα, το παιδί είναι πάσχον-χλωμό, έχει πονοκέφαλο, μοιάζει να θέλει συνέχεια να κοιμάται και ο εμετός έρχεται να επιδεινώσει την εικόνα ενός παιδιού που δεν έχει καλή επαφή με το περιβάλλον. Οπότε, υψηλός πυρετός, πάνω από 40οC, με το παιδί συγχυτικό-μπερδεμένο, που δεν είναι το παιδί μας, με εμετό και εξάνθημα που δεν υποχωρεί στην πίεση, αρχικά έντονες κόκκινες τελίτσες που κατά τόπους ενώνονται και γίνονται μπλαβάδες (όπως τα σημάδια από τα φιλιά ή τις βεντούζες), χρειάζεται άμεση παιδιατρική εκτίμηση. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχει μηνιγγίτιδα οπότε μην καθυστερείτε, καλέστε το 166 ή πάτε κατευθείαν το παιδί στον ιατρό ή στο Νοσοκομείο.
Το μόνο που μένει να σας μάθω είναι πώς να εκτιμάτε το παιδί για αυχενική δυσκαμψία και θα έχετε έτοιμη την διάγνωση, πριν καν σας εξετάσουν. Γιατί αυτό είναι σημαντικό; Λένε, ότι για να μπορέσεις να κερδίσεις έναν αντίπαλο πρέπει πρώτα να τον γνωρίζεις. Η μηνιγγίτιδα κερδίζεται, όμως πρέπει να την αντιληφθείς νωρίς και να αρχίσεις άμεσα αντιβίωση και υποστηριχτική αγωγή. Θυμάμαι, σαν τώρα το πατέρα μου, κάθε που έκανα ψηλό πυρετό, και ήταν αρκετά συχνά, να μου ζητά να κάνουμε τις ασκήσεις μας. Και εγώ υπάκουος ξάπλωνα ανάσκελα στο κρεβάτι και σήκωνα το κεφάλι μου να ακουμπήσει το πηγούνι μου όσο μακρύτερα προς το στέρνο μου, μετά έπιανα το γόνατο μου με τα χέρια μου και ανασήκωνα το κεφάλι μου και φιλούσα το γόνατό μου. Για να κάνεις αυτές τις κινήσεις πρέπει να λυγίσεις αρκετά τον αυχένα και ένα παιδί με αυχενική δυσκαμψία, το κλινικό σήμα κατατεθέν της μηνιγγίτιδας, δεν μπορεί να τις κάνει. Στην διάρκεια της παιδιατρικής μου εκπαίδευσής έμαθα άλλη μια μανούβρα. Βάζεις το παιδί να καθίσει φέρνοντας τα πόδια του κοντά στο σώμα, σαν να τα αγκαλιάζει λυγισμένα, και του ζητάς να ακουμπήσει την μύτη του στο λυγισμένο γόνατό του. Σε καμία από τις παραπάνω ασκήσεις δεν ρωτάμε το παιδί εάν πονάει στον αυχένα, γιατί την επόμενη φορά που θα είναι άρρωστο στο πρώτο μέρος που θα πει ότι πονάει θα είναι ο αυχένας και θα τρελαθείτε, μάλλον χωρίς λόγο. Απλά παρατηρείται πως κάνει τις κινήσεις, αν μπορεί να τις κάνει και εάν από μόνο του το παιδί διαμαρτυρηθεί. Υπόψη, ότι μερικές φορές και ο ψηλός πυρετός δημιουργεί εικόνα αυχενικής δυσκαμψίας, οπότε αν δεν έχετε άλλα σημεία πλην του ψηλού πυρετού, δώστε αντιπυρετικό να αρχίσει να πέφτει ο πυρετός, ώστε και το παιδί να είναι πιο συνεργάσιμο. Μετά δοκιμάστε τις ασκήσεις. Σε περίπτωση αμφιβολίας καλό είναι το παιδί να εκτιμηθεί από γιατρό.
Κλείνω με αυτό. Μην βιάζεστε να πάτε ένα παιδί στο παιδίατρο μόνο και μόνο επειδή έχει πυρετό! Στο 1ο εικοσιτετράωρο πυρετού, ο οργανισμός δεν προλαβαίνει να αντιδράσει και τις περισσότερες φορές ούτε η κλινική εξέταση, ούτε ο εργαστηριακός έλεγχος αποκαλύπτουν την αιτία του πυρετού. Εάν η γενική κατάσταση του παιδιού το επιτρέπει, είναι προτιμότερο να περάσει ένα 24ωρο με πυρετό και μετά να εκτιμηθεί από τον παιδίατρο. Το ζητούμενο είναι να κάνουμε κάτι καλό για το παιδί και όχι για να μπορέσει ο γονιός να κοιμηθεί πιο ήσυχος. Έτσι και αλλιώς ένας γονιός με άρρωστο παιδί δεν επιτρέπεται να κοιμηθεί ήσυχος, ακόμα και αν πριν από λίγες ώρες το παιδί εκτιμήθηκε από ιατρό. Βλέπετε το άτιμο με την μηνιγγίτιδα, είναι ότι στην αρχή μοιάζει σαν ένα απλό κρύωμα, μέχρι να δείξει τα δόντια της και να επιδεινωθεί απότομα η εικόνα του παιδιού. Συνηθίζω να λέω στους γονείς που φέρνουν τα παιδιά τους στο ιατρείο, ότι τα μάτια και τα αυτιά μου στο σπίτι είναι εκείνοι. Εγώ εξετάζω το παιδί για είκοσι λεπτά, μισή ώρα; Μπορεί αυτά τα λίγα λεπτά να είναι τα καλύτερα του παιδιού και όλη την υπόλοιπη μέρα να πάσχει. Όταν κάτι αλλάζει στην κλινική εικόνα του παιδιού ή δεν ανταποκρίνεται στην αγωγή που του δίνω, πρέπει να ξαναεπικοινωνήσουμε. Με εμάς τους γιατρούς συνήθως ισχύει το “No news, good news”. Όπως θα καταλάβετε διαβάζοντας παρακάτω ο γονιός με άρρωστο παιδί πρέπει πάντα να έχει ψηλά τις κεραίες για να ανιχνεύσει έγκαιρα ότι κάτι δεν πάει καλά, ακόμα επαναλαμβάνω και αν ο παιδίατρος έχει μόλις εξετάσει το παιδί του.
Ο πιο αγαπημένος μου παιδίατρος, αυτός που μου έμαθε ότι για να είμαι καλός ιατρός πρέπει να είμαι πρώτα καλός άνθρωπος, και που του χρωστάω όσα είμαι, ιδιωτεύει στην Αθήνα. Πρέπει ήδη να έχει συμπληρώσει πάνω από σαράντα χρόνια μάχιμης παιδιατρικής. Στο πλευρό του στο ιατρείο, είναι η γυναίκα του, συνταξιούχος μικροβιολόγος και κυριολεκτικά το δεξί του χέρι. Πριν από περίπου ένα χρόνο, μπαίνουν στο ιατρείο δύο παιδιά σχολικής ηλικίας και τα δύο με πυρετό. Το πρώτο μπήκε για να εξεταστεί με τους γονείς του και το δεύτερο έμεινε να περιμένει την σειρά του, παίζοντας με τον πατέρα του. Μετά από κανένα 20λεπτο παιχνιδιού πάει και κουρνιάζει στα πόδια του πατέρα του. Ο τελευταίος προσπαθούσε να δει τι έχει ενώ ο μικρός έμοιαζε να βυθίζεται και να χλομιάζει. Η έμπειρη σύζυγος-βοηθός χτυπά την πόρτα του παιδίατρου και τον προτρέπει να κάνει λίγο πιο γρήγορα, για να ακούσει ανακουφισμένη τον άντρα της να δίνει τις τελευταίες οδηγίες στους γονείς του παιδιού που μόλις είχε εξετάσει, ενώ τους ξεπροβόδιζε. Όπως ίσως μαντέψατε, το δεύτερο παιδί μόλις εκδήλωνε τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας, μεταφέρθηκε αμέσως στο Νοσοκομείο και τώρα ευτυχώς είναι μια χαρά.
Ο έμπειρος παιδίατρος, με περισσότερη από 40 χρόνια ποιοτική παιδιατρική εμπειρία μου ομολόγησε ότι αν τα παιδιά έμπαιναν να εξεταστούν με την αντίστροφη σειρά, πιθανά το παιδάκι με την μηνιγγίτιδα να έφευγε με οδηγίες για ένα κοινό κρυολόγημα και στο δρόμο για το σπίτι να εκδήλωνε τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας. Ακόμα και αντιβίωση από το στόμα να του έδινε, για κάποια μικροβιακή εστία, οι γονείς θα περίμεναν να δράσουν τα φάρμακα και το παιδί μπορεί να το χάναμε…

Ένας γονιός με άρρωστο παιδί, οφείλει να είναι ψύχραιμος, ενημερωμένος και πάντα σε ετοιμότητα. Να κοιτάτε όλη την εικόνα και όχι απομονωμένα τα συμπτώματα και να θυμάστε, όταν αντιμετωπιστεί έγκαιρα η μηνιγγίτιδα θεραπεύεται.

Να είστε καλά και τα παιδιά μας καλύτερα.!