Μέχρι πότε να θηλάζουν τα παιδιά;

 Χριστούγεννα, οι πιο οικογενειακές γιορτές του χρόνου.

Μια αισθητά πληγωμένη από την οικονομική κρίση Αθήνα, μας δέχτηκε και φέτος στην αγκαλιά της σμίγοντας τις οικογένειες μας.

Σκηνές βγαλμένες από κοινωνικές ταινίες. Από λογοτεχνία προηγούμενων αιώνων. Οι Άθλιοι των Αθηνών! Άνθρωποι να κάνουν σπίτι τους τις εσοχές κτιρίων. Αναζητούν τροφή στα σκουπίδια ή αδειάζουν τους κάδους ανακύκλωσης προκειμένου να διεκδικήσουν εκείνοι τα λίγα λεπτά του ευρώ που χρεώνουν το κιλό το χαρτί. Επαίτες που αποπνέουν αξιοπρέπεια δηλώνουν απλώς ότι πεινάνε. Η όψη τους έχει αλλάξει. Διακρίνεις πλέον την αυθεντική ανάγκη.

Ανεβαίνω την κυλιόμενη σκάλα του μετρό και δεν πιστεύω στα μάτια μου και στα αυτιά μου. Ένας νεαρός κοντά στα τριάντα πλησιάζει έναν άλλο ίσως μερικά χρόνια μικρότερό του και του λέει:

- Δεν σιχαίνομαι φίλε, και πεινάω πολύ, μπορείς σε παρακαλώ να μου δώσεις λίγο από το σαντουίτς σου; Κόψε μου μια άκρη…

- Πάρτο όλο φίλε δεν πειράζει, εγώ χόρτασα.

Καθώς ο ευπρεπώς ντυμένος πεινασμένος νέος εξαφάνισε το σάντουιτς στο στόμα του, δεν μπόρεσα να αποφύγω το συνειρμό της γνωστής πλέον έκφρασης "μαζί τα φάγαμε". Είμαι σίγουρος ότι δεν είχε αυτή την εικόνα στο παχύσαρκο μυαλό του, ο μέχρι πρότινος πολιτευτής μας που την ξεστόμισε.

Λίγο πιο κάτω, η εικόνα θυμίζει κάτι από τα παλιά. Πολύχρωμα ντυμένη νεαρή κοπέλα με βρέφος στην αγκαλιά της, ζητιανεύει καλώντας μας να την ενισχύσουμε οικονομικά για να πάρει γάλα στο μωρό της. Ποτέ δεν δίνω χρήματα σε ανθρώπους με παιδιά στο δρόμο. Στα μεγαλύτερα παιδιά τους αγοράζω κάτι να φάνε. Κάποια αρνούνται το φαγητό, ενώ συχνά, όσα τελικά δέχονται, ρίχνουν κλεφτές ματιές προς τη γωνιά που τους περιμένει ο Μεγάλος. Πάντα υπάρχει κάποιος «μεγάλος» που περιμένει τους σύγχρονους «Όλιβερ Τουίστ»… Αν δεν φέρουν χρήματα δεν ικανοποιούν τον σκοπό για τον οποίο εκτίθενται και έτσι κινδυνεύουν να τιμωρηθούν. Από την άλλη όμως, δίνοντας χρήματα στα παιδιά είναι σαν να συμπράττεις στην εκμετάλλευσή τους. Εάν κανείς δεν τους έδινε χρήματα, τότε θα έπαυαν πλέον να είναι «κερδοφόρα». Όταν όμως βλέπω βρέφη στο δρόμο θολώνω... Δεν άντεξα και της ξεστόμισα

- Να το θηλάσεις! Δεν υπάρχει κανένας λόγος να του δώσεις "σκονόγαλο"! 
Η μικρή γούρλωσε τα μάτια της και εγώ γλύκανα το βλέμμα μου. Της αγόρασα ένα σάντουιτς και της το πρόσφερα. Ένα παιδί ήταν και εκείνη, και το μόνο που επιθυμούσα ήταν το καλό το δικό της και του μωρού της...

- Να το θηλάσεις της ξαναλέω καθώς την αποχαιρετώ.

               - Αλήθεια μέχρι πότε συμβουλεύεις τις μανούλες να θηλάζουν; με ρωτά ο κολλητός μου. Πριν από μόλις λίγα λεπτά είχαμε συναντηθεί. Ήρθε να με παραλάβει για να με οδηγήσει στο σπίτι του, να γνωρίσω το νέο μέλος της οικογένειάς του.

Μοιραστήκαμε μοναδικές εμπειρίες στα φοιτητικά μας χρόνια. Με μακριά μαλλιά και οι δυό μας τότε. Εκείνος μακρύτερα! Με φουσκωμένα μυαλά, μάλλον εγώ περισσότερο! Αμέτρητες στιγμές μεστές σε αισθήματα! Έρωτες, ενθουσιασμοί, ξενύχτια για διάβασμα, αγωνία πριν από τις εξετάσεις… Κάποιες φορές απογοήτευση, άλλες, ευτυχώς τις περισσότερες, ικανοποίηση. Εποχές που πίστευες ότι μπορούσες το αδύνατο. Χρόνια που σε φέρνουν τόσο κοντά με τον άλλο ώστε δίνουν κυριολεκτική υπόσταση στον επιθετικό προσδιορισμό "κολλητός". Δύο δεκαετίες αργότερα, σμίγουμε και οδεύουμε προς το σπίτι του να θαυμάσω το αγοράκι που έφερε στον κόσμο μας, η γυναίκα του, μετά πολλών κόπων και βασάνων πριν από μόλις λίγες βδομάδες. Η καλή του, έχοντας πίστη στην αναγκαιότητα και την αξία του θηλασμού τα έχει καταφέρει και μεγαλώνει το γιό τους αποκλειστικά με το δικό της γάλα. Η όποια βοήθειά μου ήταν μέσω τηλεφωνικών συμβουλών λόγω απόστασης. Ήρθε λοιπόν το πλήρωμα του χρόνου να γνωρίσω από κοντά τον μικρό μας ήρωα.

- Πρώτος στόχος μας είναι οι έξι μήνες με αποκλειστικό θηλασμό, δεύτερος τουλάχιστον τα πρώτα δύο χρόνια. Τον πρώτο χρόνο, γιατί είναι σημαντικό όσο εισαγάγουμε τις τροφές το μωρό μας παράλληλα να θηλάζει ώστε να "φιλτράρονται" πιθανά αλλεργιογόνα. Τον δεύτερο χρόνο, εκτός από την σημαντική συναισθηματική ωρίμανση, το μητρικό γάλα καλύπτει ουσιαστικά το ανοσολογικό κενό του παιδιού μας. Από εκεί και πέρα όσο θέλει η μητέρα και το παιδί. Αυτά λέει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αυτά υιοθετούν διεθνώς οι παιδιατρικές εταιρείες, αυτά συμβουλεύω και εγώ στο ιατρείο μου.

- Ώπα! Κάτσε φιλαράκι, γιατί κάθε "στόχος" που περιγράφεις μου ξυπνά και μια απορία...

- Πάμε! τον ενθαρρύνω ή μάλλον τον προκαλώ, γνωρίζοντας καλά το πνεύμα αντιλογίας που τον χαρακτηρίζει. Ρώτα με...

- Το πρώτο εξάμηνο αρκεί μόνο το μητρικό γάλα; Πότε αρχίζουμε τις κρέμες;

- Το γάλα της μαμάς είναι «υπέρ-αρκετό» για να καλύψει τις ανάγκες του μωρού μας.

Δεν χρειάζονται ούτε χαμομήλι ή νερό και εκτός σπάνιων ειδικών ιατρικών περιπτώσεων, ούτε «σκονογάλατα», αυτά τα κακέκτυπα του μητρικού, που αμφιβάλλω αν θα έπρεπε εξαρχής να τα χαρακτηρίζουμε γάλατα. Αρκεί να διαβάσεις τι περιέχουν και θα πειστείς. Ειδικά, εάν γνωρίζεις τα θαυματουργά συστατικά του μητρικού γάλατος. Όσο για τις στερεές τροφές, τις κρέμες όπως τις αποκαλείς, δεν υπάρχει καμιά βιασύνη. Το βρέφος μπορεί να δείχνει νευρολογικά έτοιμο ήδη αφού κλείσει τον τέταρτο μήνα. Θα με θυμηθείς πως θα φέρνει ότι πιάσει στο στόμα του, ενώ θα σε παρακολουθεί όταν τρως, κοιτώντας σε στα μάτια, μετρώντας κάθε σου μπουκιά, σαν από χρόνια πεινασμένο και έτοιμο...

- Και τι ρε φίλε; Θα με κοιτά στα μάτια και δεν θα του δίνω να φάει;; Δεν παίζει!

- Δηλαδή ρε 'συ εάν κάπνιζες και σε κοιτούσε στα μάτια θα του έδινες να καπνίσει; Τι λογική είναι αυτή;

- Εντάξει, εντάξει μην τα παίρνεις! Έτσι και αλλιώς έχουμε καιρό μέχρι τότε και υπόσχομαι να σε ξαναπρήξω για το συγκεκριμένο ζήτημα. Απορία για τον δεύτερο στόχο: το μητρικό γάλα από μόνο του στο δεύτερο εξάμηνο αρκεί από άποψη κάλυψης των αναγκών σε ασβέστιο για το βρέφος;

- Αφενός, το γάλα δεν είναι η μοναδική πηγή ασβεστίου αφού αρχίσει τις τροφές το μωρό μας και αφετέρου το μητρικό γάλα έχει την μαγική ικανότητα να προσαρμόζεται στις ανάγκες μας ανάλογα με την ηλικία και την ανάπτυξη.

- Και τώρα η απορία για το στόχο νούμερο τρία: τι εννοείς θηλασμό "μέχρι δύο χρονών";!

Προσποιούμε ότι δεν κατάλαβα που έριξε το βάρος της απορίας του ο φίλος μου και του απαντώ:

- Το ανθρωπάκι, αφού αποχωριστεί από τη μαμά του, μένει με πολύ λίγα εφόδια για να αντιμετωπίσει τους πιθανούς "εχθρούς" που το περιβάλλουν. Η μητέρα, μέσω του πλακούντα, του κληροδοτεί αντισώματα που διαρκούν για μερικές εβδομάδες, άντε για μέχρι λίγους μήνες, όμως τον πρωταγωνιστικό ρόλο αναφορικά στην προστασία του μικρού μας, μέχρι να ωριμάσουν τα αμυντικά του συστήματα, αναλαμβάνει ο θηλασμός. Το παιδί θεωρείται "ανοσοκατασταλμένο" για τα πρώτα τρία με τέσσερα χρόνια της ζωής του. Η μαμά του λοιπόν, μπορεί μετά τους πρώτους δώδεκα μήνες να μην του καλύπτει πλέον την πλειονότητα των τροφικών του αναγκών, όμως το προστατεύει μέχρι να ωριμάσει το αμυντικό του σύστημα...

- Κάτσε ρε ‘σύ Νίκο! Δηλαδή, μέχρι ποιά ηλικία είναι φυσιολογικό να θηλάζει ένα μωρό. Δύο χρονών δεν είναι λίγο μεγάλο;;   

- Αγαπητέ μου φίλε σε πληροφορώ ότι ο δικός μας δυτικός τρόπος ζωής, με όλες τις προκαταλήψεις και τις εκούσιες ή έστω ακούσιες λάθος εκτιμήσεις περί θηλασμού, κατεβάζει τον παγκόσμιο μέσο όρο θηλασμού στα ...τέσσερα χρόνια!

Η σιωπή και το βλέμα του, πρόδιδαν ότι είχα κεντρίσει το ενδιαφέρον του. Άρπαξα την ευκαιρία και έκανα την "επίθεση" μου.

- Το περασμένο μόλις καλοκαίρι, αγαπημένη μου φίλη, πιστοποιημένη σύμβουλος μητρικού θηλασμού, έκανε το «αμάρτημα» του να θηλάζει το δεκαοκτώ μηνών κοριτσάκι της στην παραλία. Μια μητέρα που περνούσε από μπροστά της κρατώντας από το χέρι το παιδί της, γυρίζει απαξιωτικά και της λέει "σα δε ντρέπεσαι!". Το διανοείσαι; Στην παραλία, όπου σίγουρα κάπου εκεί παραδίπλα άλλες γυναίκες θα έκαναν ηλιοθεραπεία γυμνόστηθες, το αμάρτημα της φίλης μου ήταν ότι τόλμησε να θηλάσει το παιδί της...

Υποψιασμένος από τον παραλληλισμό, ο κολλητός μου δεν τόλμησε να ξεστομίσει τη σκέψη του. Τη διάβασα όμως στα γεμάτα απορία μάτια του και συμπλήρωσα:

- Εάν βάζεις τα σωστά όρια, όσον αφορά στην συμπεριφορά του παιδιού, τότε μπορεί να θηλάζει για όσο θέλει εκείνο και η μητέρα του. Έχω "κακομαθημένα" παιδιά στο ιατρείο, που οι μανάδες τους, τους κάνουν στην κυριολεξία όλα τα χατίρια και που είναι πολύ περισσότερο κρεμασμένα στην ποδιά της μάνας τους από ότι αν ήταν ακόμα κρεμασμένα από το βυζί της. Από την άλλη, κάποιοι γονείς ακόμα και σήμερα μπορεί να παρεξηγήσουν την εκδηλωτικότητά μου με τα παιδιά. Τόσο με τα παιδιά του ιατρείου και το πως τα πειράζω και τα παίζω, όσο και μάλιστα κυρίως, με τα δικά μου παιδιά. Όσο όμως τρυφερός είμαι, άλλο τόσο αυστηρός με τα όρια είμαι.

- Δεν σε καταλαβαίνω; Τι σχέση έχουν αυτά που λες τώρα με την διάρκεια του θηλασμού που συζητάμε; Με επαναφέρει στην ροή της κουβέντας μας.

- Πολλοί θεωρούν θέμα ταμπού και δημιουργία πιθανού προβλήματος στην ψυχολογία του παιδιού τον θηλασμό μετά από κάποιους μήνες.., αν δεν έχεις τέτοιες ανησυχίες τότε sorry εγώ σε "διάβασα" λάθος...

- Ο.Κ. ο.κ., με "διάβασες" σωστά... λέγε τι εννοείς. Και στο δικό μου μυαλό είναι αλήθεια πως μου φαίνεται κάπως, η εικόνα μιας μητέρας να θηλάζει το τεσσάρων χρονών αγόρι της...

- Ακριβώς αυτό εννοώ! Μας έχουν μεταλλάξει στις γενιές του μπιμπερό. Σε ενοχλεί η εικόνα ενός τετράχρονου να θηλάζει, όμως δε θα σε ξένιζε ιδιαίτερα να έβλεπες ένα αγόρι τεσσάρων χρονών να του δίνουν με μπιμπερό το βραδινό του γάλα, που είναι και αγελαδινό ή κατσικίσιο, πάντως όχι ανθρώπινο. Σε πληροφορώ, ότι είναι πρακτική πολλών γονιών προκειμένου να μην κόψουν το γάλα τα θρεφτάρια τους. Αυτό λοιπόν προσπάθησα να σου περιγράψω πριν. Οι απόψεις περί του τι είναι πρέπον και τι όχι, είναι σχετικές και αλλάζουν. Η δική μου συμπεριφορά που την έχεις ζήσει και από ότι μου λες την χαίρεσαι, με τα παιχνίδια, τα πειράγματα και τις ατέλειωτες αγκαλιές στα μικρά μου, φαντάζει ακόμα και σήμερα παράξενη για κάποιους. Είμαι σίγουρος ότι πριν από κάποια χρόνια θα ήταν μέχρι και παρεξηγήσιμη. Θα σου διηγηθώ μια πραγματική ιστορία. Μια κυρία από το Ρέθυμνο είχε εκμυστηρευτεί σε φίλο μου την τραγικότερη και μαζί ομορφότερη παιδική της ανάμνηση. Ήταν όταν, ως παιδί, είχε ένα τροχαίο ατύχημα. Τότε, παρόλο τον πόνο και τον φόβο ήταν ταυτόχρονα ευτυχισμένη. Πρώτη φορά στα έξι της χρόνια ο πατέρας της, της χάιδευε το κεφάλι, ενώ την μετέφεραν στο νοσοκομείο. Ο φόβος για την ζωή της κόρης του, γκρέμισε τα ταμπού και του επέτρεψε να την χαϊδέψει στο κεφάλι!

- Πω! ρε συ... ανατρίχιασα!

- Οι καιροί αλλάζουν φίλε. Αν ξαναβρούμε το αυτονόητο, αν δηλαδή επιτρέψουμε στην φύση να κάνει την δουλειά της, χωρίς ανούσιες ψευτοηθικές παρεμβάσεις τότε μόνο να κερδίσουμε έχουμε... Καταντήσαμε από εκεί που οι γυναίκες ήταν άνθρωποι δεύτερης διαλογής, τώρα να έχουν μεταμορφωθεί σε σύγχρονες αμαζόνες. Ξέρεις πως πήρανε το όνομά τους οι αμαζόνες;

- Όχι, αλλά κάτι μου λέει ότι θα το μάθω τώρα...

- Χα, χα, χα.. χιουμορίστα. Αν δεν θέλεις δεν σου λέω, και δεν σου ολοκληρώνω την ιστορία με το κοριτσάκι με το ατύχημα και τον πατέρα του, πριν από κάμποσες δεκαετίες στην Κρήτη... Προσποιούμαι ότι πειράχθηκα, όμως με γνωρίζει καλύτερα από τόσο ο φίλος μου, οπότε συνεχίζω ακάθεκτος:

- Λοιπόν, ο θρύλος θέλει τις αμαζόνες να παίρνουν το όνομά τους από τον ακρωτηριασμό του ένα τους μαστού για να μην τους επηρεάζει στην τοξοβολία. Δεν χρειάζεται να σου θυμίσω την ονομασία "μαζικός αδένας" για τον μαστό και έτσι "ά"-"μαζός" περιγράφει εκείνη που δεν έχει μαστό. Έκοβαν τον ένα τους μαστό και κρατούσαν τον άλλο για να θηλάζουν μόνον τα θήλεα βρέφη. Τουλάχιστον, εκείνες είχαν την προνοητικότητα να διασώζουν τον ένα τους μαστό. Η σημερινή Ελληνίδα "μητέρα", την εποχή του πολιτισμού των μπιμπερών, πολύ εύκολα αχρηστεύει και τους δύο της μαστούς, στερώντας από το μωρό της το δώρο της ζωής, το γάλα της.

- Τώρα, μου θύμισες τις φεμινίστριες που ενώ οι ίδιες εργάζονται και συμμετέχουν στην οικονομική ενίσχυση του νοικοκυριού, από την άλλη εξακολουθούν να θεωρούν δική τους υποχρέωση το καθάρισμα, την τακτοποίηση, το μαγείρεμα, την ανατροφή των παιδιών.. Διπλά "χωμένες" δηλαδή. Πως έλεγε η Μαίρη Παναγιωταρά, μια εργαζόμενη γυναίκα, μια καλή νοικοκυρά…

- Μόλις σου τελειώσω την διήγηση θα καταλάβεις ότι ακόμα και έτσι είναι "βελτιωμένη" η θέση τους. Σου θυμίζω ότι αναφέρομαι στην εποχή που τα αγόρια ήταν τα «παιδιά» και τα κορίτσια ήταν απλά ...κορίτσια.

- Όπως αυτό που έλεγε "έχω δύο παιδιά και ένα κορίτσι";

- Α! γειά σου... Μαζί με την κυρία, που στην ιστορία μας είναι ένα εξάχρονο κορίτσι, είχαν μεταφέρει στο νοσοκομείο από άλλο ατύχημα έναν νεαρό σε βαριά κατάσταση. Η μικρή μας λοιπόν θυμάται κάποιον από το προσωπικό του νοσοκομείου να σχολιάζει για τον βαριά τραυματισμένο νέο και την ίδια: "Ξάνοιξε μωρέ, το παιδί θα πεθάνει και "τούτο" εδώ θα ζήσει...". Τώρα, που έγινες και εσύ μπαμπάς θα κατανοήσεις πολλά από αυτά που τράβηξαν οι δικοί μας για να μας μεγαλώσουν. Μάθε από τα λάθη των προηγούμενων γενιών. Αν και δεν σε φοβάμαι. Ξέρω πόσο ουσιαστικά «προχό» είσαι. Ξέρω ότι βοηθάς στο σπίτι όσο και η γυναίκα σου.

 

- Άσε τα πολλά λόγια τώρα… Φτάσαμε και σε λίγο θα θαυμάσεις τον παίδαρό μου!

Και τον θαύμασα! Και αυτόν και την υπέροχη μητέρα του. Η σκέψη μου κυριολεκτικά αγαλλίασε στην εικόνα του πατέρα φίλου μου να αγκαλιάζει την θηλάζουσα γυναίκα του και να φιλά τον πανέμορφο γιό του στο κεφάλι! 

Να είστε όλοι καλά και τα παιδιά μας καλύτερα...