Η πρώτη λέξη που διαβάσαμε...

-  Πως θα διαβάζω τα βιβλία που μας έδωσαν αφού δε ξέρω να διαβάζω!

            Διαμαρτύρεται έντονα ο φρεσκομυημένος στα του σχολείου Ερμής. Αν και ξέρω πολύ καλά ότι έμμεσα είναι μια μορφή διαμαρτυρίας, κάνω ότι δεν καταλαβαίνω. Αυτό που πραγματικά θέλει να μου πει ο μικρός μου είναι: «γιατί η Χαρά μπορεί να διαβάσει και εγώ όχι;!». Του απάντησα ακριβώς ότι μου απάντησε η Βασιλική, καλή μου φίλη και ακόμα καλύτερη λογοπεδικός όταν αποτόλμησα να της κάνω την ίδια ακριβώς ερώτηση.

- Για αυτό πάμε στο σχολείο αντράκι μου. Για να μάθουμε να διαβάζουμε τα βιβλία.

Η απάντηση της Βασιλικής είχε λιγότερη τρυφερότητα, λίγο από ειρωνεία και αρκετή καζούρα. Με πείραξε και με καθησύχασε όπως συνηθίζουν όσοι κατέχουν τη γνώση που αναζητά ο συνομιλητής ο αναίτια αγχωμένος.

Ας πιάσω όμως το νήμα της ιστορίας από την αρχή.

Η Χαρά, όσον αφορά το διάβασμα, αποτελεί ζωντανή απόδειξη του πόσο αποτελεσματική είναι η βιωματική εκπαίδευση. Τα θεμέλια μάθησης των παιδιών μου είναι έτοιμα να αντέξουν τον ουρανοξύστη της γνώσης που εύχομαι να αποκτήσουν. Τα χρωστάμε στον υπέροχο «Παραμυθένιο Κόσμο», τον παιδικό σταθμό, που μας αγκάλιασε και φιλοξένησε τα πρώτα τρία χρόνια εκπαίδευσης των μικρών μου.

Θυμάμαι τον Ερμούκο μου όταν ήταν περίπου τεσσάρων, να απαντά σε κάποια κυρία που τον ρώτησε:

- Τι τάξη πας αγοράκι μου;

- Πάω Νόνη!

Είχε δίκιο. Άλλα παιδιά μπορεί να απαντούσαν «νήπιο» ή όπως από φέτος και τα δίδυμα μου πλέον «πρώτη δημοτικού». Όμως τότε, αφού πέρασαν από την Ρίτσα, είχαν πάει στα μεγαλύτερα παιδάκια που δασκάλα είχαν την φίλη μας την Νόνη. Άρα πηγαίνανε τάξη «Νόνη».

Τον τελευταίο χρόνο στον παιδικό σταθμό, μας ανέλαβε η πολυαγαπημένη μας δασκάλα, η Κούλα. Όταν λέω «μας» ανέλαβε, εννοώ ότι όντως μας ανέλαβε οικογενειακώς, μια που και οι γονείς όφειλαν να συμμετέχουν στην εκπαίδευση των τέκνων τους. Βλέπετε κάθε εβδομάδα είχαμε «θεματική» και η εξέλιξή μας ήταν θεαματική.

- Αυτή την εβδομάδα αγαπημένοι μας γονείς θα παρατηρούμε τις πινακίδες των μαγαζιών. Θα κοιτάτε δηλαδή με τα παιδιά μας τι σχέδιο έχει η πινακίδα και θα τα βοηθάτε να βρουν τι εμπορεύεται το κατάστημα.

Κάθε Δευτέρα πρωί μας περίμενε η ανάρτηση με την αποστολή μας. Κάθε Παρασκευή μας έφερναν την εργασία για το σπίτι, όπου συμμετείχαμε και βοηθούσαμε εάν είχε κάποιο ρόλο και για εμάς. Αν θέλαμε ας κάναμε και αλλιώς και θα μας αναλάμβανε η δασκάλα Κούλα για να μας κατσαδιάσει.

- Μπαμπά Νίκο! Έχετε αργήσει την εργασία μας με τις «φυλές του κόσμου».

Ένα σχεδόν τρυφερό κατσάδιασμα ερχόμενο από αγάπη για τα παιδιά.  Όχι γενικώς και αορίστως «τα παιδιά». Τα δικά μας παιδιά! Πώς να παρεξηγήσεις λοιπόν την όποια καλοπροαίρετη επίπληξη;

Τη σκυτάλη της μόρφωσης πήρανε οι κυρίες του 3^ου Νηπιαγωγείου Ρεθύμνου, η Κα Σταματία και η Κα Ρένα. Φρόντισαν τα καλοδουλεμένα και έτοιμα για σπορά χωράφια της γνώσης στα κεφαλάκια των μικρών μου να αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς.

Κάπως έτσι, το «Μ» της «Μαρίας» ήρθε στο μυαλουδάκι της Χαρουλίτας μου και παντρεύτηκε με το «Α» του «Αντώνη» ώστε στην επανάληψη τους γεννήθηκε η μαγική λέξη «ΜΑΜΑ».

Η μικρή μας τα περασμένα Χριστούγεννα, λίγους μήνες πριν ολοκληρώσει τα έξι της χρόνια, ενθουσιάστηκε με το μικρό σημειωματάριο και το μολύβι που της έκαναν δώρο. Ερχόταν κάθε τρεις και λίγο και μας ρωτούσε:

- Έτσι γράφουμε το «Ε» ή το «Π»;

Σύντομα δοκίμαζε να ταιριάζει τα γράμματα μεταξύ τους και να μας ρωτά

- Έτσι γράφουμε το «ΜΑΜΑ»;

Λίγες μόλις βδομάδες αργότερα μας ξάφνιασε διαβάζοντας δειλά δειλά τις λέξεις που είχε γράψει στις αρχικές σελίδες. Οι σελίδες του πρώτου σημειωματάριου καλύφθηκαν πολύ γρήγορα από ορδές γραμμάτων. Άλλα σχημάτιζαν λέξεις, ενώ άλλα φάνταζαν ορφανά μέσα στον συρφετό. Γραμματικοί πειραματισμοί με αυτοσχέδιες ασκήσεις επί χάρτου. Ακολούθησαν και άλλες, και άλλες πολλές σελίδες σε σημειωματάρια και μπλοκάκια. Η Χαρά μου έτρεχε και μας ρωτούσε:

- Έτσι γράφεται το «μπαμπά»;

- Ναι κοκόνα μου! Ναι ομορφιά μου… με το φιλί μου να συνοδεύει την επιβράβευση στην φωνή μου.

Κάπου εκεί προς το Πάσχα λίγο μετά τα έκτα της γενέθλια, η μικρή μου άρχισε να συλλαβίζει τις πρώτες της λεξούλες.

Προχωρούσαμε στον δρόμο και απολάμβανα να την ακούω να χορεύει στα χειλάκια της με έναν αργό συρτό ρυθμό τα γράμματα από τις ταμπέλες και τα συνθήματα στους τοίχους. Λες και τα γράμματα είχαν βαλτώσει σε κινούμενη άμμο, με την μικρή μου να τα βοηθά ένα-ένα να ξεκολλήσουν. Να ζωντανέψουν.  

- Μμμ..αααα..γγγ..αα …. ζζζ… ιιιι! ΜΑΓΑΖΙ!

Ο μικρός μου από δίπλα τουμπεκί! Δεν του σταύρωνες όχι λέξη, ούτε φωνούλα!!

Ίσως αυτός να ήταν ο βασικός λόγος που συμφώνησα στις επιταγές της σωστής εκπαίδευσης που θέλει τα δίδυμα να παρακολουθούν διαφορετικά τμήματα στο δημοτικό. Αυτή η άρνηση του μικρού μου ακόμα και ως παιχνίδι να δοκιμάσει την τύχη του στο διάβασμα. Είχα την αίσθηση ότι στο συγκεκριμένο τομέα ένιωθε πως έπαιζε εκτός έδρας. Πως σχηματοποιώ την κατάσταση; Ας υποθέσουμε ότι εσύ αγαπημένε μου αναγνώστη ξέρεις πολύ καλό μπάσκετ, ενώ εγώ πολύ καλό βόλεϊ. Προσπαθούμε λοιπόν να γοητεύσουμε, να σαγηνέψουμε κάποιον. Υπάρχει περίπτωση εσύ να ασχοληθείς με το βόλεϊ ή εγώ να παίξω μπάσκετ; Θα προτιμήσουμε να γίνουμε άσσοι ο καθένας στο δικό του τομέα. Θα επιζητούσαμε μονίμως το μπάσκετ εσύ και το βόλεϊ εγώ, για να μαγεύουμε τους άλλους και να τρέφουμε το εγώ μας.

Δεν θα ήθελα ο μικρός μου, στην προκειμένη περίπτωση να μην προσπαθεί να μάθει να διαβάζει, ρίχνοντας λευκή πετσέτα, παλεύοντας να βελτιώσει και να αναδείξει τον εαυτό του σε κάποιον άλλο τομέα. Σε μια τάξη χωρίς τη Χαρά, για τον Ερμή ξεκινούν όλα τα παιδιά από την ίδια αφετηρία. Το ίδιο και για την Χαρά σε άλλους τομείς και σε άλλη τάξη.

Θυμάμαι κάποια στιγμή που φιλοξενούσαμε τα ξαδέρφια μας από την Αθήνα, τον έπιασα να λέει στα πεταχτά στον κατά ένα χρόνο μεγαλύτερο ξάδερφό του:

- Πες μου γρήγορα τι γράφει εδώ, πριν έρθει η Χαρά!

Έπαιζαν εικονομαχίες, και ενώ ο μικρός μου έσκιζε κυριολεκτικά στα σκίτσα, υστερούσε εκεί που έσκιζε με τη σειρά της η Χαρούλα: στο διάβασμα. Δεν υπήρχε πιθανότητα να ρισκάρει να δοκιμάσει να διαβάσει.

Εμένα όμως τον πατέρα με έζωσαν τα φίδια. Σκέφτηκα: o.k. η Χαρά από μόνη της ασχολήθηκε και τα κατάφερε μια χαρά. Μήπως όμως, ο Ερμής χρειάζεται από εμάς μεγαλύτερη προσπάθεια;

Σάββατο πρωί και είχα χρόνο να αφιερώσω στο μικρό μου.

- Έλα φίλε να παίξουμε σχολείο…

Στην αρχή ψάρωσε. Μόνο και μόνο το «να παίξουμε» αρκούσε. Αρχίζω λοιπόν να γράφω απλές λέξεις και να τον προτρέπω να τις διαβάσει. Τα γράμματα απομονωμένα, τα περισσότερα τα ήξερε από καιρό…

Γράφω στο μίνι πίνακα που διαθέτουμε, τη λέξη «ΜΑΜΑ» και αρχίζω το μάθημα.

- Αυτό ποιο γράμμα είναι; (δείχνοντας το «Μ»)

- Το «μου»

- Μπράβο! Και αυτό; (δείχνοντας το «Α»)

- Το «α»

- Μπράβοοο!! Και μαζί τι κάνουν;

- «ΜΑ» μου απαντά και τρελαίνομαι από χαρά..

- Άριστα!! τον προτρέπω θετικά, ο παιδοψυχολόγος, τρομάρα μου…

- Και αυτό ποιο γράμμα είναι; (δείχνοντας του το δεύτερο «Μ»)

Κολλάει λίγο, για να μου πει ένα ξέπνοο «μου».

- Και αυτό στο τέλος; (δείχνοντας το τελευταίο «Α»)

- Το … «α» μου ψελλίζει.

- Μπράβο! αναφωνώ με ακόμα μεγαλύτερο ενθουσιασμό!

- Και μαζί τι κάνουν;

Παύση!

- Είπαμε το πρώτο είναι το «μα» και στην συνέχεια είπαμε ότι έχουμε ακόμα ένα «μου» και ακόμα ένα «α». Όλα μαζί λοιπόν αυτά τι μας κάνουν;

Αντί για την πιο γλυκιά λέξη του κόσμου ακούω έκπληκτος:

- «Μαμουά»;

- Τι μαμουά βρε Ερμούκο μου; «ΜΑΜΑ»…

Και ο μικρός μου κλείστηκε στο καβούκι του και άντε να τον ξαναβγάλεις… Παρόμοια τύχη είχαν στη συντριπτική τους πλειοψηφία και οι υπόλοιπες προσπάθειες. Διάλεγα απλές δισύλλαβες λέξεις, όπως «μαμά», «κακά», «παπί». Είχα την ελπίδα ότι με απλές λέξεις θα τον βοηθήσω να κατορθώσει να διαβάσει. Περίμενα να ακούσω ένα επικό «πππαααπππιιιι», που με μια μικρή προτροπή από μέρους μου θα μεταμορφωνόταν σε «ΠΑΠΙ» και ο μικρός μου θα ενθουσιαζόταν και θα εθιζόταν στο μαγικό κόσμο των βιβλίων. Το ασχημόπαπο «πππαααπππιιιι» δεν έλεγε να μεταμορφωθεί στον κύκνο «ΠΑΠΙ». Διαστρεβλωνόταν στα μάτια του μικρού μου και γεννιόταν κάτι σαν:

- Παπούιιι…

- Όχι παπούα και λιλιπούα, πήγα να φωνάξω αλλά κρατήθηκα.

Ο μικρός μου κουράστηκε και απογοητεύτηκε. Δε θέλησα να τον παιδέψω άλλο και υποχώρησα εύκολα στις προτροπές του να παίξουμε κάτι διαφορετικό. Το UNO, το γνωστό παιχνίδι με τα χαρτιά, λειτούργησε κατευναστικά στη διάθεση και των δυό μας. Ή μάλλον και των τριών μας, μια που δεν άργησε να τρέξει και η Χαρά μου να συμπληρώσει την τρόικα.

Εδώ οι επιδόσεις τους ήταν εξίσου καλές. Ότι είχε να κάνει με αριθμούς το κατείχαν σε ικανοποιητικό για την ηλικία τους βαθμό και οι δύο. Ίσως, οφείλω να παραδεχτώ, και σε προχωρημένο βαθμό. Τα εύσημα τα χρωστάμε στο μαθηματικό παππού μας. Από πολύ καιρό τώρα με μαεστρία το πολύστροφο ποντιακό μυαλό μπόλιαζε συστηματικά τα μυαλουδάκια των εγγονών του. Αρχικά ήταν τα τρία μήλα που όταν τους βάζαμε άλλα δύο γινόντουσαν πέντε μήλα. Τα παιδικά δακτυλάκια, σαν ιδιότυπα, όμως πάντοτε εύκαιρα, αριθμητήρια, βοηθούσαν στην προσπάθεια. Η πρόσθεση ακολουθήθηκε από την αφαίρεση. Τα χεράκια με μια συστολή, κρυβόντουσαν σιγά-σιγά πίσω από την πλάτη. Να μην καταλάβουμε ότι τα χρησιμοποιούσαν. Έστρεφαν τα μάτια ψηλά, λες και η απάντηση θα σχηματιζόταν από τα σύννεφα στον ουρανό, ή μάλλον παρασύροντας το βλέμμα μας μακριά από τα δακτυλάκια που ξεδιπλώνονταν το ένα μετά το άλλο για να σχηματίσουν την απάντηση. Πως ο μάγος μας ξεγελά και παρακολουθούμε το λάθος σημείο ενώ αυτός βγάζει τον άσσο από το μανίκι του, κάπως έτσι μαγικά ξεφύτρωναν οι λύσεις στις ασκήσεις.

Καλά με τα μαθηματικά, τι γίνεται όμως με την ανάγνωση; Τι γίνεται με την ανάγνωση με τον Ερμή μου; Με ζώσανε τα φίδια της μαθησιακής δυσκολίας. Θυμήθηκα τα φοιτητικά μου χρόνια στην ιατρική όταν όποια ασθένεια διδασκόμασταν, αυτόματα αναγνωρίζαμε τα συμπτώματα στον εαυτό μας ή στην καλύτερη των περιπτώσεων σε κάποιον γνωστό μας. Γιατί άραγε να μπορεί να διαβάζει την πρώτη συλλαβή και να μου τα θαλασσώνει στην δεύτερη; Κάτι στον πολύπλοκο αναπτυσσόμενο εγκέφαλό του έχει θέμα με την ανάγνωση στη μέση της λέξης.

Για αυτό όμως υπάρχουν οι ειδικοί, μια που όπως πολλάκις έχω πει στο παρελθόν: «έκαστος στο είδος του». Διασκέδασα λοιπόν την αγαπητή φίλη λογοπεδικό εκθέτοντας της τον πόνο μου, για να την ακούσω να μου λέει αυτό που πριν από λίγο είχα πει εγώ στο γιό μου.

- Για αυτό πάμε στο σχολείο αντράκι μου. Για να μάθουμε να διαβάζουμε τα βιβλία. Η Χαρά παρουσιάζει την εξέλιξη που περιμένουμε από μια μαθήτρια πρώτης δημοτικού εκεί κοντά στα Χριστούγεννα, μόλις τελειώνει το πρώτο μισό της χρονιάς. Ο Ερμής έχει τη φυσιολογική ανάπτυξη ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας. Η Χαρά μπορεί και να βαριέται λίγο στην αρχή της σχολικής χρονιάς, όμως ο Ερμής θα ενθουσιαστεί με τις γνώσεις που θα αποκτήσει. Άλλωστε αυτό έχουν σπουδάσει οι δασκάλες: την τέχνη του να μεταδίδουν στους μαθητές τους τον τρόπο για να μαθαίνουν. Κάτι που εσείς αγαπητέ μου φίλε δεν γνωρίζετε ούτε κατά διάνοια αναφορικά με την ανάγνωση.

- Τι εννοείτε; ψευτοδιαμαρτυρήθηκα με τη σειρά μου.

- Εννοώ, πολύ απλά ότι το παιδί έχει δίκιο. «Που» και «α» κάνει «πουα» όπως ακριβώς «μου» και «α» κάνει «μουά»! Εδώ και καιρό τα παιδιά διδάσκονται φωνούλες και όχι γράμματα όπως τα ξέραμε εμείς. Τα σύμφωνα δεν τα ονομάζουμε «μι» ή «μου» αλλά «μ», όσο πιο αχρωμάτιστο γίνεται, ώστε όταν ζευγαρώσει με το φωνήεν, που και αυτό με την σειρά του δεν είναι το «άλφα» αλλά το «α», να γεννήσουν το «μα». Τσάμπα ανησύχησες φίλε μου. Ο Ερμής μόλις αρχίσει να ταιριάζει τις φωνούλες θα ανακαλύψει τις συλλαβές και σύντομα και τις λέξεις…

Το πόσο δίκιο είχε το ανακαλύψαμε με έναν ιδιαίτερο, μάλλον κωμικό τρόπο.

 Πριν από λίγους μήνες, αρχές του καλοκαιριού, ανεβαίναμε με το πλοίο στην Αθήνα. Τα παιδιά όντας παιδιά, στην ερώτηση ποιος θα κοιμηθεί στην πάνω κουκέτα απαντήσανε με μια φωνή:

- Εγώ!!!  

Ευτυχώς, στην τετράκλινη καμπίνα υπάρχουν δύο πάνω κουκέτες οπότε βολευτήκαμε όλοι. Ετοιμαζόμασταν να κοιμηθούμε και το δωμάτιο φωτιζόταν αχνά από τα ατομικά μας για διάβασμα φώτα, όταν ακούω τον Ερμή που είχε ξαπλώσει από πάνω στην δική μου πλευρά να λέει δυνατά:

- «Μου» και «α», «λου» και «α», «κου» και «α», «σςςς».

Παγώνω ελαφρώς κάνοντας την ζεύξη. Πριν προλάβω να πω κάτι ακούω τη Χαρά να διαμαρτύρεται:

- Πιο σιγά βρε Ερμή δεν προλαβαίνω!

Προσπαθούσε να μεταφράσει τα γράμματα σε συλλαβές για να αποκρυπτογραφήσει τη λέξη.

- «Μου» και «α», «λου» και «α», «κου» και «α», «σςςς».

Επαναλαμβάνει ο Ερμής, λίγο πιο αργά αυτήν την φορά. Η πιο αργή ανάγνωση ευτυχώς μάλλον μπέρδεψε τη Χαρά παρά τη βοήθησε. Ήταν όμως ζήτημα χρόνου να καταφέρει να λύσει τον γρίφο.

- «Μου» και «α», «λου» και …

- Σταμάτα! Τον προλαβαίνω πριν την τρίτη επανάληψη και αφήνουμε τη φράση να κρέμεται..

- Διαβάζεις μια κακή λέξη.

- Ποια;! πετάγονται και τα δύο με απορία.

- Μια κακή λέξη που δεν τη λένε τα παιδιά, οπότε σταμάτα σε παρακαλώ.

- Εντάξει δεν θα την πω αλλά ποια;

- Ερμούλη μου, θα προτιμούσα να μην είναι αυτή η πρώτη λέξη που θα διαβάσεις. Πολύ φοβάμαι ότι θα τη χρησιμοποιείς σε καθημερινή βάση πιο σύντομα από ότι την χρησιμοποίησα εγώ ή η μαμά σου. Απαντώ, βάφοντας με λίγο αυστηρούς τόνους την φωνή μου, και μην αφήνοντας περιθώρια για περαιτέρω συζήτηση.

Συμβιβάστηκαν να ακούσουν την ιστορία που προσφέρθηκε να τους διηγηθεί, ως «από μηχανής θεά» η μαμά τους. Αποσπάστηκαν λίγο και έμοιαζε ότι δεν θα συνέχιζαν την αποκρυπτογράφηση της λέξης που διάβαζε πάνω από την κουκέτα του ο μικρός μου. Όμως, το βλέμμα που του έριξε για μια στιγμή η Χαρά έμοιαζε πολύ με: «θα σου πω μετά…».

Να είστε όλοι καλά και τα παιδιά μας καλύτερα! 

Πνιγμός, γλυκός ή αλμυρός, ένας κίνδυνος σιωπηλός

 Τα δίδυμα μου έχουν από καιρό βουτήξει στην πισίνα του κολυμβητηρίου. Εκεί γύρω στα τρίτα τους γενέθλια τα πήγαμε πρώτη φορά να μάθουν να κολυμπούν. Όσοι κατέχουν τα περί παιδιού και αθλητισμού συμβουλεύουν να ξεκινούν αρχικά με κολύμπι, στην συνέχεια με ενόργανη γυμναστική χρονικά κάπου εκεί κοντά στα πέντε με έξι χρόνια τους και να κλείσουν την προπαιδεία τους στον αθλητισμό με στίβο. Μετά μπορούν να ακολουθήσουν την έφεση, το ταλέντο ή την καρδιά τους. Η επιλογή μας να ξεκινήσουμε από το κολυμβητήριο, εκτός από το επιστημονικό κομμάτι του σωστού σμιλεύματος του κορμιού τους, επιβαλλόταν και από τον φόβο μας που ακούει στην επίκληση: «πνιγμός».

Όταν από την αρχή σχεδόν της άνοιξης και μέχρι προχωρημένο φθινόπωρο τα παιδιά μας βρίσκονται πολλές ώρες παραπλεύρως ή εντός της σαγηνεύτρας θάλασσας, είναι εμφανές γιατί θέλουμε να γνωρίζουν πώς να την δαμάσουν. Φέτος το καλοκαίρι, μερικούς μήνες μετά τα έξι τους, ζούμε την πολυτέλεια του να τα θαυμάζουμε από μικρή απόσταση να απολαμβάνουν με σχετική ασφάλεια την θάλασσα. Πάντα κάποιος από την παρέα παίζει τον ρόλο του «ναυαγοσώστη». Κάθεται σε απόσταση αναπνοής μέσα ή έξω από το νερό και είτε χαζεύει, είτε συμμετέχει στο παιχνίδι. Ένας τσιλιαδόρος της χαράς δηλαδή, για να παρέμβει μόλις ο κίνδυνος ξεμυτίσει. Όμως ακόμα και έτσι καμία σχέση με την εποχή που κάθε παιδί είχε αναγκαστικά τον προσωπικό του σωματοφύλακα. Ήδη από πέρσι τα μικρά μου κάνουν μπάνιο χωρίς σωσίβιο.

Ο Ερμής φορώντας τα γυαλάκια για κολύμβηση, που αρνείται να αποχωριστεί ακόμα και έξω από το νερό, βουτά το κεφαλάκι του, χτυπά τα πόδια του και ξεχνά να βγει στην επιφάνεια. Χαζεύοντας τον υποβρύχιο κόσμο παραλίας της νότιας Κέρκυρας, εξοικειώθηκε με το πότε αναπνέεις και κυρίως πότε δεν αναπνέεις μέσα στο υγρό στοιχείο. Εκτός νερού, όταν ήταν στην ακρογιαλιά, είχε μια cult όψη, με το τζόκεϊ καπέλο Scooby-doo και τα μαύρα κολυμβητικά γυαλάκια καθρέφτες στερεωμένα πάνω από τα φρύδια του, σαν ένα δεύτερο ζευγάρι μάτια. Θύμιζε οδηγό μηχανής με το καλάθι στο πλάι από τον προηγούμενο αιώνα. Από στιγμή σε στιγμή νόμιζα ότι θα τον ακούσω να μου φωνάζει:

-Ξέρεις από βέσπα;

Η Χαρούλα ακολούθησε διαφορετικό υδάτινο δρόμο στην εκμάθησή της. Βελτίωσε γρηγορότερα τη σωστή χρήση των χεριών της χωρίς να περνά τόση ώρα υποβρύχια. Αδυνατώ να ανακαλέσω στην μνήμη μου πως ακριβώς ξεκίνησε το παιχνίδι μας μέσα στο νερό. Απομακρυνόμουν λίγο από εκεί που η μικρή μου πατούσε και εκείνη αναγκαζόταν να σαλπάρει προς το μέρος μου, παύοντας να ακουμπά τις πατουσίτσες της στην σιγουριά του βυθού. Κουνούσε με δύναμη τα χέρια της και κρατώντας το μουτράκι της έξω από την επιφάνεια φώναζε εναγωνίως κολυμπώντας προς το μέρος μου:

-Κράταμε! Κράταμε!

Εγώ έκανα ότι δεν άκουγα καλά και την ρωτούσα υπερβάλλοντας θεατρικά στην έκφραση απορίας:

-«Πάταμε»;! Όχι, όχι δεν μπορώ να σε πατήσω γιατί θα βουλιάξεις…

Παραμένοντας σε απόσταση αναπνοής από την κόρη μου, την άκουγα καθώς με προσέγγιζε,  να μου φωνάζει με ένα τόνο απελπισίας:

-Κράταμε!

Το παιχνίδι μας είχε ιδιότυπους κανόνες. Ενώ με το στόμα μου προσποιόμουν ότι δεν καταλάβαινα, με το σώμα μου την πλησίαζα και έτσι στην ουσία την καθησύχαζα. Όπως και να είχε, όταν τελικά μετά από μερικά μόλις δευτερόλεπτα αρπαζόταν από τον λαιμό μου με μάλωνε ζουζουνιάρικα:

-Γιατί δεν με κράταγες;

Με την στιχομυθία να κλείνει με κάτι του στυλ

-«Κράταμε» μου έλεγες; Εγώ άκουγα «παράταμε» και καταλαβαίνεις δεν μπορούσα να παρατήσω την ζαργάνα μου στην μέση της θάλασσας…

Και πνίγαμε την όποια διαμαρτυρία σε γαργαλητά, συνοδεία γαργαριστού γέλιου …

Τα λογοπαίγνια εναλλάσσονταν ανάλογα με το τι μου φώναζε. Το «πιάσε με» της Χαράς γινόταν «άσε με» στα αυτιά του μπαμπά της, και το «έλα βρε μπαμπά βοήθα με» μεταφραζόταν για χάρη του παιχνιδιού σε «κοίτα με μπαμπά, κοίτα με»…

Το παιχνίδι με την μικρή μου βελτιώθηκε σημαντικά όταν κάποια στιγμή, ενώ εκείνη ήταν γαντζωμένη στην αγκαλιά μου,  της έβαλα στοίχημα ότι μπορούσα να την απαγκιστρώσω από επάνω μου χωρίς να χρησιμοποιήσω τα χέρια μου. Δέχτηκε και με κοίταγε με έκπληξη μη μπορώντας να φανταστεί τι θα έκανα. Την πρώτη φορά λοιπόν, έσφιξε τα χεράκια της στον λαιμό μου και περίμενε να δει πως θα τα κατάφερνα. Εγώ, βούλιαξα σιγά σιγά το σώμα μου και έτσι η μικρή μου χαλάρωσε άμεσα την λαβή της, προκειμένου να μην την παρασύρω μαζί μου προς τον βυθό, συνεχίζοντας να κολυμπά στην επιφάνεια. Μένοντας για μερικά δευτερόλεπτα κάτω από το νερό, την ανάγκασα να βάλει πλώρη προς τα ρηχά, εκεί που πατούσε. Εκπνέοντας μέρος του αέρα που είχα φυλάξει στα πνευμόνια μου, γύρισα ανάσκελα μέσα στο νερό και απόλαυσα το κορμάκι που κουνούσε γρήγορα χεράκια και ποδαράκια θυμίζοντας έντονα κουταβάκι που κολυμπά. Αναδύθηκα λίγα εκατοστά μπροστά της, προτρέποντάς την να με φτάσει, ενθαρρύνοντάς την, σχολιάζοντας πόσο ωραία κολυμπά. Μόλις πάτησε τα πόδια της στην άμμο, με άρπαξε και πάλι αγκαλιά ζητώντας μου να ξαναπάμε εκεί που δεν πατάει. Αυτή η παράξενη εκτόξευση της μινιατούρας ανθρώπινης τορπίλης συνεχίστηκε πολλές φορές και για πολλές μέρες. Σταδιακά βελτιώσαμε και το στυλ μας, που όλο και περισσότερο θυμίζει πρόσθιο.

Η πραγματική όμως έκπληξη για εμένα ήρθε από τον μικρό μου. Ο Ερμής, με τον παράτολμό του χαρακτήρα δεν παύει να μου θυμίζει ότι όλα εδώ πληρώνονται. Ό,τι πίστωσα τους δικούς μου σε αγωνία για το μεγάλωμά μου πριν από δεκαετίες, καλούμε να το αποπληρώσω σήμερα. Τρέμω δε, μην είναι «έντοκα»!

Ήμασταν σε παραλία νότια στο Ρέθυμνο και απολαμβάναμε το νερό, όταν κάποια στιγμή ο σπόρος μου αποφάσισε να σταματήσει να χαζεύει τον βυθό για να με πλησιάσει και να  διεκδικήσει λίγο χρόνο από ενδοθαλάσσια πατρική αγκαλιά μαζί με τα συμπαρομαρτούντα της. Η μικρή μου είχε πρόσφατα αποχωρήσει για να βρει ζεστό και κυρίως στεγνό λιμάνι στη μητέρα της. Στεκόταν πλάι στη ξαπλώστρα της μαμάς της, κουκουλωμένη με τη ροζ πετσέτα της, τουρτουρίζοντας ελαφρά, με μπλαβί χειλάκια και με μια μυτούλα να στάζει θάλασσα. Δοκίμαζε μπουκιές από φρούτα που φροντίζουμε να έχουμε μαζί μας στην ακρογιαλιά.

Ευκαιρία λοιπόν για το δελφίνι «Ερμούκο» να έρθει να παίξει μαζί μου. Ανάμεσα στα άλλα πειράγματα θυμήθηκα το παιχνίδι που συχνά τον τελευταίο καιρό κάνω με την αδερφή του και τον ρωτώ με ενθουσιασμό:

-Θέλεις να σου δείξω πως μπορώ να ελευθερωθώ από την αγκαλιά της Χαράς χωρίς να την αγγίξω;

-Ναι! μου απαντά.

Τον αφήνω να σφίξει τα χεράκια του γύρω από το λαιμό μου. Εκείνος εξαρχής με ξαφνιάζει, καθώς κολυμπά πίσω από τον ώμο μου και με πιάνει από τον λαιμό με το κορμάκι του από την πλευρά της πλάτης μου. Η στάση δεν ήταν η συνηθισμένη με την οποία με άρπαζε η Χαρούλα. Αντιθέτως, έτσι κολυμπούσαμε πριν από λίγη ώρα με τον Ερμή και φαντάστηκα ότι για αυτό μάλλον προτίμησε να με πιάσει με το συγκεκριμένο τρόπο. Όπως και να έχει, σκέφτηκα, δεν θα υπάρχει πρόβλημα, αφού και έτσι θα έπιανε το κόλπο μου.

-Είσαι έτοιμος; τον ρωτάω.

-Ναι! μου ανταπαντά με ενθουσιασμό.

Εκείνος ήταν έτοιμος. Εγώ δεν ήμουν για αυτό που θα ακολουθούσε! Καταδύομαι σιγά, σιγά περιμένοντας το χαλάρωμα της θηλιάς από χεράκια που αγκάλιαζαν τον λαιμό μου. Όχι μόνο δεν χαλάρωναν τα χέρια αλλά ίσως και να κρατιόταν λίγο πιο σφιχτά για να μην του ξεφύγω. Μέσα σε δευτερόλεπτα, σκηνές κατέκλυσαν το μυαλό μου, λες και το θαλασσινό νερό που μας αγκάλιαζε πλημμύρησε την σκέψη μου με τρομακτικές εικόνες πνιγμών και θρήνων! Αναδύθηκα αμέσως για να ακούσω ένα ξέπνοο

-Σε κέρδισα! συνοδευμένο από γελάκια.

Επιστροφή στο παρελθόν! Ο εαυτός μου, με την μορφή του γιού μου με χλεύαζε κατάμουτρα, με αυτό το παιδικό θράσος που δεν σου επιτρέπει να το παρεξηγήσεις.

-Βρε άτιμε άντρα! Του αντιτείνω τάχα πειραγμένος  και τον αρπάζω από τις μασχάλες για να τον πετάξω ψηλά ώστε να βουτήξει με φόρα πέφτοντας με τα πόδια στο νερό μόλις μερικά εκατοστά πιο πέρα. Καθώς με την σειρά του αναδυόταν πεταρίζοντας τα μάτια του τα ντυμένα με απορία για την αντίδρασή μου, φυσώντας δυνατά το νερό από τα ρουθούνια του, με άκουσε να θριαμβολογώ σαν εκφωνητής αθλητικών γεγονότων:

-…και νικητής του αγώνα είναι ο Ερμής! Καθώς του σήκωνα το δεξί χέρι όπως κάνουν οι διαιτητές στην πυγμαχία.

Αντανακλαστικά σχεδόν έκανα μια επίδειξη ισχύος, όμως άμεσα ένιωσα την ανάγκη να αποδώσω τα του Καίσαρα… δείχνοντας, ή μάλλον επιδεικνύοντας ταυτόχρονα και την δύναμη μου. Άλλωστε το μέγεθος της νίκης σου καθορίζεται από το μέγεθος του αντιπάλου σου.

-Βρε άτιμε άντρα! με ακούει να του επαναλαμβάνω, …να μου πήγε!

Γελώντας βγήκαμε έξω γιατί δεν κρατιόταν, έπρεπε οπωσδήποτε να διηγηθεί στα κορίτσια πως κέρδισε τον μπαμπά. Τους άφησα ενώ είχε ήδη αρχίσει την αφήγηση στη μάνα του που τον σκούπιζε, για να δραπετεύσω από τις επερχόμενες επιπλήξεις της καλής μου, με την δικαιολογία της ανάγκης να κολυμπήσω λίγο.

Η θάλασσα με πήρε στην αγκαλιά της χωρίς όμως να δεχθεί να ξεπλύνει τις πρόσφατες αναμνήσεις που κατέκλυσαν πάλι το κεφάλι μου. Καθώς κολυμπώ με ένταση, θαρρείς πως παλεύω να ξεφύγω από το μοιραίο που παραλίγο να συμβεί. Βρίσκω προσωρινή λύτρωση ξεφεύγοντας από τα μονοπάτια που είχε ήδη πάρει η μνήμη μου με πυξίδα τους συνειρμούς, βυθίζοντας το ειδικό στο γενικό.

Τριακόσιοι εβδομήντα τόσοι πνιγμοί μόνο πέρσι! Τραγική αναλογία. Περισσότεροι από ένας πνιγμένος κάθε μέρα! Σε μια χώρα που μουλιάζει στο θαλασσινό νερό χιλιάδες χρόνια τώρα, και που οι, μέχρι πρότινος νεόπλουτοι κάτοικοι της, πρώτα έφτιαχναν πισίνα και μετά κήπο, η συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων δεν ξέρει να κολυμπά. Δεν φτάνει δε η άγνοια μας στο συγκεκριμένο άθλημα, επιμένουμε να βρέχουμε και τα μωρά μας, χωρίς να εφαρμόζουμε ούτε τη στοιχειώδη ασφάλεια του σωσιβίου. Κάτι πιτσιρικάκια μερικών μηνών αρπαγμένα σαν τρομαγμένα κοάλα από το λαιμό της μαμάς ή του μπαμπά να βαφτίζονται πανικόβλητα στην θάλασσα. Τρέμει το φυλλοκάρδι μου όποτε αντιμετωπίζω τέτοιες ανόητες οικογενειακές στιγμές στην παραλία.   

Το σκηνικό όμως που στοίχειωνε την σκέψη μου δεν ήταν η μακάβρια πιθανότητα του μικρού μου δύτη να μην με αφήσει έγκαιρα. Δεν επέτρεψα στον εαυτό μου να βυθιστώ ζωσμένος το υπερπολύτιμο φορτίο μου, ούτε για δευτερόλεπτα. Μόλις αντιλήφθηκα τις προθέσεις του Ερμή, κατέθεσα τα όπλα, δεχόμενος την ήτα μου σε αγώνα που σε καμία περίπτωση δεν με ενδιέφερε αν θα χαρακτηριστώ ρίψασπις. Ο πνιγμός είναι σιωπηλός εχθρός και δεν θα ρίσκαρα να δοκιμάσω την αντοχή της αναπνοούλας στην πλάτη μου για να διαπιστώσω τις δυνατότητές του! Πόσο μάλλον για να κερδίσω…

Το σκηνικό που πλημμύριζε τις πτυχές του εγκεφάλου μου είχε εκτυλιχτεί μόλις χθες στα δωμάτια που μας φιλοξενούν για λίγες μέρες. Ήρθε να μας αποδείξει περίτρανα πως το κακό δεν θέλει πολύ για να συμβεί. Καιροφυλακτεί και μόλις δεν το περιμένεις μπορεί να ανατρέψει όλη σου την ζωή.

Χθες λοιπόν, φυσούσε τόσο δυνατά που κυριολεκτικά σήκωνε πέτρες. Το συνηθίζει αυτό ο καιρός νότια του Ρεθύμνου. Όταν ο Αίολος αποφασίσει να αφήσει ελεύθερους τους γιούς του, είναι τέτοιο το μένος τους που νιώθεις την άμμο να σε μαστιγώνει και δεν μπορείς ούτε στην ακροθαλασσιά να καθίσεις. Πόσο μάλλον να αποτολμήσεις να κοντραριστείς με τα κύματα. Ιδανική λύση για τα παιδιά η μικρή πισίνα που διέθεταν τα δωμάτια που νοικιάζαμε. Μάλιστα, προσκαλέσαμε και την μικρή μιας συναδέλφου της γυναίκας μου. Μια που εκείνη δούλευε και εμείς κάναμε διακοπές, η κόρη της θα μπορούσε κάλλιστα να περάσει το πρωινό με τη Χαρά και τον Ερμή. Μόλις λοιπόν αντιληφθήκαμε ότι ο καιρός ήταν απαγορευτικός για θάλασσα, πήραμε τηλέφωνο την Βασιλική και στην συνέχεια ανακοινώσαμε στα παιδιά μας ότι θα την βγάλουμε στην απάνεμη πισίνα. Άλλο που δεν ήθελαν αυτά.

Η μικρή τους φίλη δεν άργησε να καταφθάσει. Την έφερε ο μπαμπάς της και αφού μας την παρέδωσε, αποχώρησε άμεσα για να επιστρέψει στην δουλειά του. Πρώτη φορά που βρισκόμασταν όλοι μαζί στο υγρό στοιχείο. Η μικρή Μαρία, η μονάκριβη κόρη της Βασιλικής, πριν λίγες μέρες είχε γίνει έξι χρονών. Είναι μια πανέξυπνη, ευγενική και συνεργάσιμη κουκλίτσα που έχω την τιμή να μεγαλώνω στο ιατρείο μου.

Βάλαμε τα αντηλιακά μας και ετοιμαστήκαμε να πλατσουρίσουμε στην πισίνα, συντροφιά με έναν φουσκωτό κροκόδειλο. Πριν προλάβουν να βουτήξουν η Χαρούλα τρέχει κοντά μου ανακοινώνοντάς μου:

-Κακά μπαμπά!

Την συνοδεύω στις τουαλέτες-αποδυτήρια δίπλα στην πισίνα, όπου ως συνήθως, δεν άργησε πολύ να ολοκληρώσει το έργο της. Η μικρή μου, επιβεβαιώνοντας τις άτυπες στατιστικές για το φύλλο της, είναι εντυπωσιακά αποτελεσματική στην τουαλέτα. Το χαρακτηριστικό της «έκανα» το ακούς μέσα σχεδόν σε δευτερόλεπτά, ενώ με την εκπληκτική υγιεινή καθαρόαιμης σπιτόγατας, το σκούπισμά της διαρκεί επίσης δευτερόλεπτά. Η μοίρα επέλεξε η ολιγόλεπτη στο σύνολό της επίσκεψη της μικρής μου στην τουαλέτα, να με κρατήσει μακριά από όσα συνέβησαν λίγα μέτρα πιο πέρα. Αρκέστηκα να τα πληροφορηθώ δεύτερο χέρι από την γυναίκα μου καθώς άπλωνε τα μουσκεμένα ρούχα της. Τι είχε γίνει;

Αφού είχαν ρίξει τον φουσκωτό κροκόδειλο, ο Ερμής είχε πηδήξει στην πλάτη του και τον ίππευε κρατώντας ισορροπία για να μην ανατραπεί. Η Μαρία δίσταζε να τον ακολουθήσει. Η μικρή μας φίλη δεν είναι τόσο μικρή που να μην μπορείς να συνεννοηθείς μαζί της. Το αντίθετο μάλιστα. Επιβεβαιώνοντας την ωριμότητα των έξι χρόνων που ήδη είχε διανύσει στην ζωή της, ενδεδυμένα με μια ευγένεια κληρονομιά από την ανατροφή της, είναι από τα παιδιά που χαίρεσαι να έχεις. Σκύβει η γυναίκα μου και την ρωτά όσο πιο γλυκά μπορεί.

-Μαράκι, ξέρεις κολύμπι;

-Ναι… απαντά η μικρή.

Κάτι στην χροιά αυτού του «ναι», κάτι στην γλώσσα του σώματος της μικρής, ανάγκασε την καλή μου να επιμείνει για επιβεβαίωση.

-Δεν φοράς μπρατσάκια;

-Όχι…

Και σαν να ένιωθε την ανάγκη να το αποδείξει η Μαρία βρίσκει το κουράγιο και σκαρφαλώνει στην ράχη του κροκόδειλου που επέπλεε στην πισίνα, κουβαλώντας πλέον δύο παιδιά. Η ισορροπία ήταν αδύνατη ακόμα και σε πρωταθλητή του ροντέο! Το στρώμα ανατράπηκε και τα παιδιά βρέθηκαν μέσα στο νερό. Ο Ερμής δεν άργησε να βγει στην επιφάνεια και μάλιστα σχεδόν αμέσως να δαμάσει εκ νέου το φουσκωτό ερπετό. Η Μαρία αναδύθηκε στιγμιαία στην επιφάνεια για να βυθιστεί ήσυχα προς το βυθό χωρίς να δείχνει το παραμικρό σημείο επανεμφάνισής της. Η γυναίκα μου αντιδρώντας αντανακλαστικά, ωθούμενη από το φόβο για το παιδί, βούτηξε στην πισίνα με τα ρούχα και σήκωσε την μικρή στην επιφάνεια. Η Μαρία άρχισε να βήχει παλεύοντας να καθαρίσει τα πνευμόνια της και ταυτόχρονα να ρουφήξει όλο τον αέρα που είχε για λίγο στερηθεί…

Συγκρατώντας την ένταση που εφορμούσε να απελευθερωθεί, η γυναίκα μου την βοήθησε να βγει από την πισίνα και στην συνέχεια σκαρφάλωσε πλάι της. Ο Ερμής συνέχιζε ατάραχος την «βαρκάδα» του πάνω στον κροκόδειλο καθώς εγώ σκούπιζα την Χαρούλα στην τουαλέτα και η γυναίκα μου την Μαρία στην πισίνα.

- Μαράκι μου εσύ δεν είπες ότι δεν χρειάζεσαι μπρατσάκια; Την ρωτά όσο πιο ήρεμα μπορούσε.

- Ναι! Η μαμά λέει ότι θα ξεμάθω αν φορέσω πάλι μπρατσάκια…

- Και πως κολυμπάς;

- Με το σωσίβιο μακαρόνι…

- Και αν δεν έχεις σωσίβιο μακαρόνι;

- Τότε αναγκαστικά κρατώ σανίδα ή καμιά φορά φοράω μπρατσάκια… Αλλά μπορεί να ξεμάθω!

Η γυναίκα μου της φούσκωσε κάτι μπρατσάκια που υπήρχαν ξεχασμένα στην τσάντα του μπάνιου μας. Τα έβαλε στην μικρή, και στην συνέχεια έβγαλε τα δικά της μουσκεμένα ρούχα. Κάπου εδώ χρονικά κατέφθασα και εγώ με την ανακουφισμένη Χαρούλα για να αντικρίσω μια σχεδόν σκασμένη από το άγχος καλή μου. Άκουγα εμβρόντητος την ιστορία, παρακολουθώντας τα παιδιά μας να παίζουν στην πισίνα. Η μικρή Μαρία, νιώθοντας την ασφάλεια που της πρόσφεραν τα μπρατσάκια, άρχισε να εγκλιματίζεται σβήνοντας τον φόβο της, σαν τον αφρό που δεν προλάβαιναν να σχηματίσουν τα ποδαράκια τους για να διαλυθεί στην ήρεμη επιφάνεια του νερού.

Η γυναίκα μου εκπαιδευμένη να αντιμετωπίζει επείγουσες καταστάσεις μονολογούσε αναλογιζόμενη τι μπορούσε να είχε συμβεί…

- Το φαντάζεσαι;!

- Όχι της απαντώ και δεν θέλω να το φανταστώ!

- Τι ευθύνη! Κοίτα από το τίποτα τι μπορεί να συμβεί…

- Τα παιδιά όσο καλοαναθρεμμένα και όσο ώριμα και να είναι, δεν παύουν ποτέ να είναι παιδιά. Η Μαρία, στην προσπάθεια της να μην σε προβληματίσει, μια που δεν είχε μαζί της το σωσίβιο-μακαρόνι, προτίμησε να ρισκάρει να βουτήξει στην πισίνα! Όμως και εσύ δεν την ρώτησες για σωσίβιο-μακαρόνι! Την ρώτησες συγκεκριμένα για μπρατσάκια…

- ΝΑΙ!!! Συγνώμη που δεν έπιασα με την σειρά όλα τα σωστικά μέσα που υπάρχουν! Ξεσπά, για να με δει να γελάω στην προσπάθειά μου να την βοηθήσω να χαλαρώσει λίγο…

Τα παιδιά δεν είναι μικροί ενήλικες και ας καταφέρνουν πολλές φορές να μας ξεγελούν για το αντίθετο.

Αυτά σκέφτομαι εντείνοντας το κολύμπι μου και πλησιάζοντας γρήγορα προς την ακτή όπου με περίμενε η ευτυχία μου. Η οικογένεια μου.

Να είστε όλοι καλά και τα παιδιά μας καλύτερα.